Σκωτία: Λίγες στιγμές πριν το δημοψήφισμα

Τα ερωτήματα, οι δυνάμεις και η καταστροφολογία

Γράφει: Χαρά Χαρσού  17/09/2014

Aπό την εποχή της εμφάνισης στους κινηματογράφους της ταινίας Braveheart είχε να ασχοληθεί τα τελευταία χρόνια, τόσο πολύ, ολόκληρη η υφήλιος με τη Σκωτία. Και όμως τώρα (για την ακρίβεια την Πέμπτη 18 Σεπτεμβρίου) οι κάτοικοι του βορειότερου κομματιού του νησιού προσέρχονται στις κάλπες με την προσοχή ολόκληρου του κόσμου στραμμένη πάνω τους. Kαι με ένα ερώτημα που για κάποιους μπορεί να δικαιώσει -ανάμεσα στα άλλα- τη μνήμη και τις θυσίες ακόμη και αυτών των πολύ μακρινών William Wallace και Robert Bruce (βασιλιάς της Σκωτίας που νίκησε το βρετανικό στρατό)!

Το ερώτημα δεν είναι άλλο από την ανεξαρτητοποίηση ή όχι της Σκωτίας από το Ηνωμένο Βασίλειοκαι για να σοβαρευτούμε κάπως, πέρα τις ιστορίες για τον συμπαθή ήρωα της μεσαιωνικής εποχής που ενσάρκωσε ο Mel Gibson, προσπαθώντας να καταλάβουμε λίγο καλύτερα τι επικρατεί στη Σκωτία αυτές τις μέρες, ζητήσαμε την άποψη της Χαράς Χαρσού, κατοίκου Σκωτίας τα τελευταία χρόνια όντας υποψήφια διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου…

Then let us pray that come it may 
As come it will for a” that
That sense and worth, o’er a” the earth, 
May bear the gree, and a” that; 
For a” that, and a” that, 
It’s comin” yet for a” that, 
That man to man, the world o’er, 
Shall brothers be for a” that!

Στους παραπάνω στίχους του Σκωτσέζικου παραδοσιακού τραγουδιού γραμμένο περί τα 1780, ο ποιητής Ρόμπερτ Μπέρνς φαντάζεται τη μέρα εκείνη όπου το σκωτσέζικο εργατικό κίνημα (το οποίο είχε αρχίσει να κάνει δυναμική παρουσία μετά από την αιματοβαμμένη απεργία των υφαντουργών) θα κινηθεί οικοδομώντας ένα κόσμο δίκαιο για όλους, πολύ κοντά, δηλαδή, θεωρητικά με αυτό που θα έπρεπε να αποτελεί και όραμα της σημερινής σκωτσέζικης αριστεράς για την επόμενη μέρα της Πέμπτης, 18 του Σεπτέμβρη.

Την επομένη δηλαδή του δημοψηφίσματος, το οποίο θα καθορίσει αν η Σκωτία θα συνεχίσει το δρόμο της ως ανεξάρτητο κράτος ή θα παραμείνει υπό ένωση με το υπόλοιπο βασίλειο. Αυτό που κατ” αρχήν πρέπει να σημειώσουμε βρισκόμενοι μια ανάσα πριν το δημοψήφισμα είναι ότι ολόκληρη η χώρα, από το βορειότερο νησί της, μέχρι τη μεγαλύτερη πόλη έχει γίνει αυτές τις μέρες ένα ακούραστο εργαστήρι παραγωγής πολιτικής και δράσης πρώτη φορά μετά από 30 περίπου χρόνια όταν η «σιδηρά κυρία» τσάκιζε με φιλελεύθερο στυλ τα εργατικά σωματεία και κινήματα σε ολόκληρη τη Βρετανία.

Την Πέμπτη λοιπόν ο λαός της Σκωτίας επιλέγει ΝΑΙ ή ΟΧΙ και τα μάτια όλου του κόσμου είναι στραμμένα προς το Βορρά. Ένας κατ” αρχήν λόγος είναι ότι αν η Σκωτία αποφασίσει υπέρ της ανεξαρτησίας, άλλα αυτονομιστικά κινήματα όπως αυτό της Καταλονίας θα μπορέσουν με πολύ πιο δυναμικούς όρους να διεκδικήσουν το αντίστοιχο δικαίωμα να αποφασίσουν και για τη δική τους τύχη ανεξάρτητα από την επίσημη απόφαση της Ισπανικής κυβέρνησης εν προκειμένω ή της εκάστοτε κυβέρνησης.

Σημαίες υποστηρικτών της καμπάνιας του ΝΑΙ στον πιο κεντρικό και τουριστικό δρόμο του Εδιμβούργου το Royal Mile.

Το κλίμα και οι δυνάμεις

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο δημοψήφισμα έχουν δικαίωμα συμμετοχής όλοι οι νόμιμα καταγεγραμμένοι κάτοικοι της Σκωτίας ανεξάρτητα με το αν διαθέτουν βρετανική υπηκοότητα ή όχι (όπως συμβαίνει στις δημοτικές εκλογές).  Οι δρόμοι των μεγάλων πόλεων βρίσκονται σε κατάσταση πολιτικού πυρετού και διαρκούς εγρήγορσης γεμάτοι ζωή και ενθουσιασμό. Τα σπίτια έχουν γεμίσει αυτοκόλλητα και σηματάκια είτε της καμπάνιας του ΝΑΙ είτε αυτής του ΌΧΙ. Ενώ σε κάθε γειτονιά υποστηρικτές και των δύο στρατοπέδων παρεμβαίνουν κουβεντιάζοντας (ενίοτε και με έντονο τρόπο)με διερχόμενους περαστικούς μοιράζοντας υλικό. Ποιες είναι όμως οι πολιτικές δυνάμεις πίσω από κάθε καμπάνια;

Εδώ σίγουρα υπάρχει μια ειδοποιός διαφορά. Οι κύκλοι του ΟΧΙ απαρτίζονται βασικά από τα 3 μεγάλα Βρετανικά κόμματα εξουσίας: οι Συντηρητικοί, οι Εργατικοί και οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες με τα σκωτσέζικα τμήματά τους και τους κυρίαρχους επιχειρηματικούς κύκλους σε Αγγλία και Σκωτία, οι οποίοι δεν είναι σε καμία περίπτωση διατεθειμένοι να ρισκάρουν να χάσουν «ούτε δραχμή» (ή μάλλον στερλίνα) από μια ενδεχόμενη απόσχιση της τελευταίας από το Ηνωμένο Βασίλειο. Όπως ήταν μάλλον αναμενόμενο, μαζί τους έχει ταχθεί και το εθνικιστικό UKIP το οποίο στην κυριολεξία σάρωσε στις τελευταίες ευρωεκλογές στην Αγγλία με ποσοστό της τάξης του 27% περίπου, ενώ πήρε αρκετά μικρότερο ποσοστό στη Σκωτία:  10.4%, καθώς και όλες οι Βρετανικές φασιστικές οργανώσεις που δραστηριοποιούντα σε Αγγλία και Σκωτία.

Μάλιστα, μετά τα polls της προηγούμενης εβδομάδας όπου το ΝΑΙ φαινόταν να έχει ένα μικρό προβάδισμα, το Γουεστμίνιστερ περιήλθε σε έκτακτη κατάσταση πανικού, κανονίζοντας εσπευσμένες επισκέψεις Κάμερον στο Εδιμβούργο απ’όπου (αφού περίλυπος δήλωσε πως θα πληγωθεί αφόρητα εάν η Σκωτία αποφασίσει υπέρ του ΝΑΙ) έτρεξε να συναντηθεί με επιχειρηματίες μεγάλων αλυσίδων επιχειρήσεων για να τους τρίξει τα δόντια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα πανικού είναι οι πρόσφατες δηλώσεις του Sir Τζον Ρίντ, ο οποίος έχοντας βάλει το χεράκι του βαθιά για τη δημιουργία του «Νέου» κόμματος των των εργατικών στις «χρυσές» εποχές της διακυβέρνησης Μπλέρ, παρακίνησε με απόγνωση τους «αναποφάσιστους της ιστορίας» να απέχουν από την ψηφοφορία λειτουργώντας έτσι (όπως δείχνουν τα γκάλοπ) υπέρ της καμπάνιας του ΝΑΙ.

Παρ’όλα αυτά και πέρα από την καταστροφολογία της καμπάνιας υπέρ της διατήρησης της ένωσης (με απειλές πως οι τράπεζες θα φύγουν από τη Σκωτία αφήνοντας πίσω τους ένα ρημαγμένο πάμφτωχο κράτος, οι τιμές των προιόντων θα αυξηθούν, η Σκωτία δε θα μπορέσει να διατηρήσει τη στερλίνα και γενικά θα έρθει το τέλος του κόσμου) – είναι μάλιστα χαρακτηριστικό πως η καμπάνια του ΌΧΙ έχει το κωδικό όνομα «επιχείρηση φόβος») υπάρχει και ένα αντίπαλο δέος, που εμφανίζεται αρκετά ελπιδοφόρο.

Ο βασικός αριθμητικά παίχτης στην καμπάνια του ΝΑΙ είναι το κυβερνόν κόμμα στο Σκωτσέζικο κοινοβούλιο,το SNP (Scottish National Party), το οποίο παρ’ολο που έχει διατηρήσει αρκετές δημόσιες κοινωνικές παροχές όπως η υγεία και η παιδεία μόνο σοσιαλιστικό δε θα μπορούσε να το χαρακτηρήσει κανείς κρίνοντας και από το πρόγραμμά του για για την επόμενη μέρα του δημοψηφίσματος. Βασικό στοιχείο του οποίου είναι οι δεσμεύσεις και σηλώσεις αβρότητας προς τη βασίλισσα, το ΝΑΤΟ και φυσικά την ελίτ της χώρας με προγράμματα αύξησης της ανταγωνιστικότητας και άλλες τέτοιες ιστορίες για «αγρίους καπιταλιστές».

Εδιμβούργο, Royal Mile και πάλι. Χαρακτηριστικό είναι πως στο συγκεκριμένο δρόμο δεν μπορεί κανείς να βρει εύκολα σήμα του ΟΧΙ

Ο πιο κοντινός χώρος στη ριζοσπαστική αριστερά είναι το RIC (Ρζοσπαστική Καμπάνια Ανεξαρτησίας), μια αριστερή πλατφόρμα που συμπεριλαμβάνει από τους μετριοπαθείς πράσινους μέχρι πιο ριζοσπαστικά κομμάτια της αριστεράς όπως το SWP και το ISG. Η βασική δύναμη της πλατφόρμας βέβαια είναι οι χιλιάδες ανεξάρτητοι εργαζόμενοι-άνεργοι, νεολαίοι και μη αγωνιστές που εδώ και δύο χρόνια και με αφορμή την κουβέντα περί ανεξαρτησίας κατάφεραν να στήσουν από το πουθενά κοινωνικές δομές όπως συνελεύσεις γειτονιάς, φεμινιστικές ομάδες και δίκτυα αλληλεγγύης στη βάση των κοινωνικών αναγκών μιας χώρας που οι ταξικές διαφοροποιήσεις δεν αφήνουν περιθώρια αμφιταλάντευσης.

Σύμφωνα με αυτή την πλευρά της καμπάνιας μία χώρα αποδεσμευμένη από το στέμα, τα πυρηνικά όπλα που η Αγγλία έχει φορτώσει στη Σκωτία και τις ιμπεριαλιστικές πολιτικές της Μεγάλης Βρετανίας φαντάζει προ των πυλών, την εποχή που η οικονομική κρίση έχει χτυπήσει τα κατώτερα μισθολογικά στρώματά της. Σε αυτό το πλαίσιο εμφανίζονται θαυμάσια γεγονότα όπως η γενική συνεύλευση του σωματείου εργαζομένων του ΙΚΕΑ στη Γλασκώβη (που πήρε κάποια δημοσιότητα) όπου οι συμμετέχοντες δηλώσαν κατά 87,5% υπέρ της ανεξαρτησίας, 12,5% αναποφάσιστοι ενώ κανένας απολύτως δεν τάχθηκε με το μέτωπο του ΟΧΙ παρ’όλο που η επίσημη θέση της ηγεσίας του σωματείου ήταν με το μέρος της εργοδοσίας, ούτως ειπείν με το ΟΧΙ.

Είναι εμφανές λοιπόν ότι παρά την πίεση για το «τέλος του κόσμου» ( θυμίζει αρκετά και τον τρόπο που διεξάγεται η συζήτηση στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια για την έξοδο της χώρας από το Ευρώ) η καμπάνια του ΝΑΙ είναι τεράστιου βεληνεκούς και υποστηρίζεται θερμά από σημαντικό κομμάτι της εργατικής τάξης της χώρας. Το γεγονός παρ’όλα αυτά πως συγκεντρώνει ένα τόσο μεγάλο αριθμό οπαδών που παραμένει σχεδόν αναπόφευκτα ακόμη ταξικά και πολιτικά ανομοιόμορφος σε κάποιο βαθμό, καθώς και η πιθανότητα της συσπείρωσης γύρω από πατριωτικά ιδεώδη που μπορεί να αφορούν ακόμη και τον Robert Bruce (μαζί με τον συμπαθέστερο William Wallace) αποτελούν κίνδυνο κατά την άποψη της γράφουσας.

Απομεινάρια της πορείας του Orange Order το προηγούμενο Σάββατο, μιας φασιστικής προτεσταντικής ομάδας που έχει τις ρίζες της στην Ιρλανδία και η οποία αποτελεί κομμάτι της εκστρατίας του ΟΧΙ

Ειδικά στο βαθμό που θα χρησιμοποιηθούν ως μανδύας συγκάλυψης και δικαιολόγησης για τη συνέχιση της συντηρητικής πολιτικής του Γουεστμίνιστερ. Μια τέτοια πιθανότητα πρέπει να παραδεχτούμε ότι είναι αρκετά υπαρκτή και αποτελεί την μεγάλη πρόκληση για την αριστερά που καλείται να ηγηθεί πολιτικά ενός κινήματος που διψά για κοινωνική δικαιοσύνη και αποδέσμευση από τις νεοφιλελέυθερες συντηρητικές πολιτικές. Ενός κινήματος που κατάφερε έπειτα από δεκαετίες να ξαναστήσει κοινωνικές δομές όπως οι συνελεύσεις γειτονιάς και που φλερτάρει «επικίνδυνα» με σοσιαλιστικές ιδέες οικοδόμησης της κοινωνίας. Το πιο συναρπαστικό φυσικά είναι πως φαίνεται να μπορεί και να τα καταφέρει ανέξαρτητα από το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας της Πέμπτης.

http://www.toperiodiko.gr/