Δευτέρα 17 Απριλίου 2017

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: «Μια πόλη χτίσαμε μαζί και ακόμα ζω στο νοίκι»



Από τον Χάρη Ζάβαλο
 Στις 2 Απριλίου του 1948, γεννιέται στη συνοικία της Αγιά Μονής στην πόλη των Τρικάλων ένας από τους κορυφαίους Έλληνες λαϊκούς τραγουδιστές, ο Δημήτρης Μητροπάνος.



Μπουζούκι: Βαγγέλης Κορακάκης, Μπαγλαμάς: Γιώργος Ταμπάρης

Μεγαλώνει στα Τρίκαλα, στη «Μικρή Μόσχα», όπως αποκαλούσε την συνοικία, αφού οι περισσότερες οικογένειες ήταν αριστερές όπως και η δική του. Ο πατέρας του ήταν κομμουνιστής που συμμετείχε στον εμφύλιο. Ο Μητροπάνος δεν τον γνώρισε γιατί είχε φύγει από το σπίτι κυνηγημένος. Μέχρι τα 16 του νόμιζε πως είχε σκοτωθεί στον Εμφύλιο Πόλεμο. Τότε έλαβε ένα γράμμα το οποίο τους ενημέρωνε ότι ζει στην Ρουμανία. Τον συνάντησε για πρώτη φορά στα 29 του χρόνια.



Στίχοι: Κώστας Λαχάς Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος

Πρώτη εκτέλεση: Δημήτρης Μητροπάνος


Μεγάλωσε με τη μάνα του μέσα στη φτώχεια, την πείνα και τις στερήσεις.
Δουλεύει από πολύ μικρός για να βοηθήσει την οικογένεια του. Πρώτα ως σερβιτόρος στην ταβέρνα του θείου του και ύστερα στις κορδέλες κοπής ξύλων. Μετά την τρίτη γυμνασίου, το 1964, μεταβαίνει στην Αθήνα να ζήσει με τον θείο του στην οδό Aχαρνών. Προτού τελειώσει το γυμνάσιο αρχίζει να εργάζεται ως τραγουδιστής.




Μουσική - Στίχοι: Βαγγέλης Κορακάκης

Παράλληλα, οργανώθηκε στη Νεολαία των Λαμπράκηδων, καθώς είχε ήδη πολιτικοποιηθεί από νωρίς, δεχόμενος μάλιστα απειλές ότι δε θα τον άφηναν να σπουδάσει λόγω των αριστερών του καταβολών. Από μικρός μέχρι το τέλος στήριζε πάντα το ΚΚΕ σε κάθε εκλογική αναμέτρηση και βέβαια συμμετείχε σε όλα τα φεστιβάλ της ΚΝΕ.






Στίχοι: Γιώργος Σκούρτης Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος

Στην ίδια ηλικία, έπειτα από παρότρυνση του Γρηγόρη Μπιθικώτση, τον οποίο γνώρισε σε μία συγκέντρωση της εταιρίας του θείου του, στην οποία τραγούδησε, επισκέφτηκε την «Κολούμπια». Εκεί ο Τάκης Λαμπρόπουλος του γνώρισε τον Γιώργο Ζαμπέτα, δίπλα στον οποίο θα δουλέψει στα «Ξημερώματα». Τον Ζαμπέτα τον μνημονεύει ως μεγάλο του δάσκαλο και δεύτερο πατέρα. Όπως είχε δηλώσει, «ο Ζαμπέτας είναι ο μόνος άνθρωπος στο τραγούδι ο οποίος με βοήθησε χωρίς να περιμένει κάτι. Με όλους τους υπόλοιπους συνεργάτες μου κάτι πήρα και κάτι έδωσα».







Συνθέτης: Γιώργος Ζαμπέτας Στιχουργός: Χαράλαμπος Βασιλειάδης


Το 1966 ο Μητροπάνος συναντάται, τυχαία, για πρώτη φόρα με τον Μίκη Θεοδωράκη και ερμηνεύει, στη θέση άλλου καλλιτέχνη που τότε ασθενούσε, μέρη από τη «Ρωμιοσύνη» και το «Άξιον Εστί» σε μια σειρά συναυλιών στην Ελλάδα και την Κύπρο.

Ηχογραφεί το 1967 τα τραγούδια «Στ’ Αναφιώτικα»  και “Χαμένη Πασχαλιά”. Το τελευταίο λογοκρίθηκε από τη Χούντα και δεν κυκλοφόρησε ποτέ.


Μουσική του Βασίλη Κουμπή και οι στίχοι του Δημήτρη Ιατρόπουλου

Λίγο μετά ηχογραφεί τη θρυλική «Θεσσαλονίκη» σε μουσική Γιώργου Ζαμπέτα και στίχους Ηλία Ηλιόπουλου.




Στίχοι: Ηλίας Ηλιόπουλος Μουσική: Γιώργος Ζαμπέτας

Πρώτη εκτέλεση: Γιώργος Ζαμπέτας

Από τότε, μέχρι το 1971 ηχογράφησε σε 45άρια αρκετά τραγούδια του Ζαμπέτα αλλά και συνθετών όπως οι Θόδωρος Δερβενιώτης, Γιάννης Σπανός, Σταύρος Κουγιουμτζής, Μίμης Πλέσσας, Γιάννης Γλέζος, Γιώργος Κατσαρός, Λυκούργος Μαρκέας, Γιώργος Μανισαλής, Βασίλης Κουμπής, Χρήστος Μαρτίνος, Γιώργος Κοινούσης και Ζακ Ιακωβίδης.



Το 1971 συνεργάζεται με τον Άκη Πάνου με αποτέλεσμα «Το φιλότιμο τ’αντρίκειο» και την ίδια χρονιά παρουσιάζεται στον στρατό αρχικά στην Τρίπολη και στη συνέχεια στην Αλεξανδρούπολη, σε μονάδα χαρακτηρισμένων αριστερών.




Τον Δεκέμβρη εκείνης της χρονιάς, τον καλεί ο Δήμος Μούτσης για να ηχογραφήσει έναν κύκλο τραγουδιών, τον «Άγιο Φεβρουάριο», με στίχους του Μάνου Ελευθερίου, από τους πλέον κλασσικούς της ελληνικής δισκογραφίας. Με τη μεσολάβηση του Γιώργου Κατσαρού, ο τραγουδιστής πήρε άδεια από τον στρατό και ηχογράφησε τα τραγούδια. Μαζί με τον Δημήτρη Μητροπάνο συμμετέχει και μια νέα τραγουδίστρια, με ιδιαίτερο χρώμα στη φωνή της, η Πετρή Σαλπέα.





Το 1973 κυκλοφορεί τον δίσκο «Ο δρόμος για τα Κύθηρα» σε στίχους και μουσική του Γιώργου Κατσαρού.






Την επόμενη χρονιά, κυκλοφορεί με την Polygram τον δεύτερο προσωπικό του δίσκο «Κυρά Ζωή» σε δώδεκα τραγούδια με μουσικές των Σπύρου Παπαβασιλείου, Τάκη Μουσαφίρη, Γιώργου Κατσαρού και Νάκη Πετρίδη και στίχους Τάσου Οικονόμου, Πυθαγόρα, Ηλία Λυμπερόπουλου και Τάκη Μουσαφίρη.






Στίχοι - Μουσική : Τάκης Μουσαφίρης

Το 1975 συνεργάζεται με τον Απόστολο Καλδάρα και τη Χριστιάνα στον δίσκο «Σκόρπια φύλλα» και το 1976 κυκλοφορεί τον τρίτο προσωπικό του δίσκο «Λαϊκά 76» με τραγούδια του Τάκη Μουσαφίρη και των Σπύρου Παπαβασιλείου-Τάσου Οικονόμου.
Πολλά τα τραγούδια που ξεχωρίζουν όπως το «Καλοκαίρια και χειμώνες», «Κάνε κάτι να χάσω το τρένο», «Σε μια στοίβα καλαμιές», αλλά αυτό που ξεχωρίζει είναι μια πρωτότυπη «τριπλέτα», όπου επιχειρείτε για πρώτη φορά η ενοποίηση 3 τραγουδιών σε ένα. Είναι το γνωστό πια «Αλίμονο» το οποίο Ξεκινά με το «Δυο νύχτες» των Τόλη Βοσκόπουλου και Ηλία Λυμπερόπουλου που είχε τραγουδήσει στα τέλη της δεκαετίας του ’60 η Μαρινέλλα, και μπλέκει αρχικά το «Αλίμονο» του δημιουργικού δίδυμου Μίμης Χριστόπουλος (μπουζουξής) και Σάκης Καπίρης, κλείνοντας με το δικό του «Θέλω απόψε να σου γράψω» σε στίχους του Κώστα Βέργου με ερμηνευτή τον Θάνο Μπρατσιώτη και τη Σόφη Ζανίνου, που πρωτοκυκλοφόρησαν στις αρχές του ΄70.
“Τα τρία αυτά 45άρια ενώθηκαν και έδωσαν ένα «συμπληρωματικό» σχεδόν πεντάλεπτο τραγούδι, που αρχικά «θαμπώθηκε» από τα υπόλοιπα «καραμπινάτα» σουξέ του δίσκου. Η δικαίωσή του ήρθε σταδιακά με τα χρόνια, κυρίως από την προβολή του μέσω των «πειρατικών» σταθμών, ορισμένοι εκ των οποίων, για μεγάλο διάστημα, λειτούργησαν ως «εκπαιδευτικοί κιβωτοί», κρατώντας «ψηλά» άσματα και καλλιτέχνες που δεν μπορούσαν να διασπάσουν τα στεγανά της επίσημης ραδιοφωνίας.
“Οι καιροί στο διάβα τους, αποφορτισμένοι από τα ζητούμενα της κάθε περιόδου, στάθηκαν περισσότερο στα «ερωτικά» διαμάντια του χτες κι έτσι η «τριπλέτα» άρχισε να αποκτά πιστούς, ειδικά όταν ο Μητροπάνος, αντιλαμβανόμενος το ρεύμα της, την πέρασε εμβληματικά στα προγράμματά του.”

Το 1977 «Τα ερωτικά λαϊκά» είναι ο τέταρτος προσωπικός του δίσκος με τραγούδια και πάλι του Τάκη Μουσαφίρη και των Σπύρου Παπαβασιλείου-Τάσου Οικονόμου.
Και το 1979 κυκλοφορεί τον πέμπτο του δίσκο, το «Παράπονο» με έξι τραγούδια με στίχους Μάνου Κουφιανάκη. Μουσική των Σπύρου Παπαβασιλείου, Τάκη Μουσαφίρη, και από δύο οι Στέλιος Ζαφειρίου, Δώρος Γεωργιάδης, Νίκος Καραχάλιος.
Μπαίνουμε στην δεκαετία του 1980 και στον έκτο δίσκο του «Λαϊκά του σήμερα», σε τραγούδια του Τάκη Μουσαφίρη και των Σπύρου Παπαβασιλείου-Τάσου Οικονόμου.
Το 1981 ο Μητροπάνος μαζί με τον Γιώργο Χατζηνάσιο κυκλοφορούν «Τα συναξάρια». Ο λόγος στο συνθέτη, ο οποίος σημειώνει στο εσώφυλλο του δίσκου:
“Ο κύκλος τραγουδιών ΤΑ ΣΥΝΑΞΑΡΙΑ είναι μια «πορεία» μέσα απ’ την καθημερινότητα την απλή και τόσο ανθρώπινη που γίνεται τραγούδι. Η αυθεντικά λαϊκή φωνή του Δημήτρη Μητροπάνου πραγματοποίησε το αποτέλεσμα που είχα φανταστεί”.




Το 1983, επιστρέφει με την μουσική του Σπύρου Παπαβασιλείου και σε στίχους Λάκη Τεάζη και Νίκου Βρεττού με τον δίσκο «Λαϊκές στιγμές».



Τον επόμενο χρόνο ο Μητροπάνος κυκλοφορεί, σε μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλο, «Τα πικροσάββατα».


Θεοδωράκης-Παπαδόπουλος-Μητροπάνος



Το 1985 με μουσική Σταύρου Κουγιουμτζή και στίχους Λάκη Τεάζη κυκλοφορεί ο δίσκος «Τα νυχτέρια μας» και ακούμε το αγαπημένο «Παράπονό μου».





Από την «Αγάπη μου αγέννητη» που κυκλοφορεί το 1986, ξεχωρίζουμε το «Άκου» σε μουσική και στίχους του Τάκη Μουσαφίρη.



Κάθε χρόνο και ένας καινούργιος δίσκος, οπότε το 1987 κυκλοφορεί το «Ένας καινούργιος άνθρωπος» με μουσική Αλέκου Χρυσοβέργη και στίχους Σπύρου Γιατρά.

Ανάμεσα στις πολλές συνεργασίες και στα ντουέτα εκείνης της εποχής, αγαπιέται ιδιαίτερα το τραγούδι «Για να σε εκδικηθώ» με τον Λάκη Παπαδόπουλο από τον δίσκο «Έλα γοριλάκι».






1989 και σε τραγούδια του Τάκη Μουσαφίρη κυκλοφορεί ο δίσκος «Εμείς οι δυο» όπου εκτός από το ομώνυμο τραγούδι, ξεχωρίζει και ο «Χιονάνθρωπος».



Τον επόμενο χρόνο και πιστός στο ραντεβού του, βγαίνει ο δίσκος «Εσύ λέγε με έρωτα» σε μουσική του Σπύρου Παπαβασιλείου.

Κυκλοφορεί το 1991 σε μουσική Χρήστου Νικολόπουλου και σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, ο δίσκος «Πάρε αποφάσεις» και ξεχωρίζει αμέσως το «Σου ‘χα πει πως πέφτεις έξω».

Το 1992 κυκλοφορεί ακόμα ένας δίσκος που σημάδεψε την ελληνική μουσική. «Η εθνική μας μοναξιά» σε μουσική του Μάριου Τόκα και στίχους των Φίλιππου Γράψα, Σαράντη Αλιβιζάτου, Άννας Αργυρού, Κώστα Φασουλά, Γιάννη Πάριου.
«Θάλασσές», «Σ’ αναζητώ στην Σαλονίκη», «Μια στάση εδώ», «Η εθνική μας μοναξιά», «Θα κουραστείς να παίζεις θέατρο», «Ένα παράπονο», τραγουδήθηκαν από όλους και αγαπήθηκαν το καθένα για τον δικό του λόγο.






Ήταν Δεκέμβρης του 1993 όταν κυκλοφόρησε o πρώτος και τελευταίος δίσκος της συνεργασίας του Γιάννη Σπανού με τον Δημήτρη Μητροπάνο με τίτλο «Ο Μητροπάνος τραγουδάει Σπανό» και οκτώ τραγούδια σε στίχους Φίλιππου Γράψα, ένα του Μάνου Ελευθερίου καθώς και μια επανεκτέλεση στο «Αγάπη δίκοπη» με στίχους Αντώνη Παπαϊωάννου.
«Καζαμπλάνκα», «Εσύ βαρέθηκες νωρίς», «Αγάπη δίκοπη» και ακούμε το «Πες μου το παράπονο σου» σε στίχους του Φίλιππου Γράψα.



Τον επόμενο χρόνο και συγκεκριμένα τον Δεκέμβρη του 1994 κυκλοφορεί άλλος ένας δίσκος «μνημείο». Ο Μητροπάνος συναντά και πάλι τους Μάριο Τόκα και Φίλιππο Γράψα στο «Παρέα με έναν ήλιο». Και τι να πρωτοδιαλέξεις  μέσα από αυτόν τον δίσκο που πούλησε σχεδόν 100.000 αντίτυπα;

“Μητροπάνε, μια ζωή αγωνίζομαι να τα βγάλω πέρα με την πρωτόγονη αλήθεια της φωνής σου.”
 σημειώνει ο Μάριος Τόκας στο ένθετο του δίσκου.
«Τον Αύγουστο που μου χρωστάς», «Πάντα επιστρέφεις», «Το Ζεϊμπέκικο του Αρχάγγελου», «Άσωτος», «Τα Λαδάδικα» και ξεχωρίζουμε το ομότιτλο τραγούδι, «Παρέα με έναν ήλιο».




Και στην «Εθνική μας μοναξιά” το 1992 αλλά και στο “Παρέα με έναν ήλιο” το 1994, «συνδυάζεται η λαϊκή υφή και το συναίσθημα με τη πιο βαθιά έννοια στίχων και η χρησιμοποίηση λέξεων πιο επιτηδευμένων. Παράλληλα, η απήχηση των τραγουδιών στην κοινωνία και η εμπορική επιτυχία αναδεικνύουν αυτές τις δημιουργίες ως εργαλεία αλλά και συμπτώματα της εξέλιξης της ελληνικής κοινωνίας».
Και φτάσαμε αισίως στο 1996 όπου και κυκλοφορεί ένας από τους καλύτερους ελληνικούς δίσκους.
«Στου αιώνα την παράγκα» σε μουσική Θάνου Μικρούτσικου και στίχους των Άλκη Αλκαίου, Κώστα Λαχά, Λίνας Νικολακοπούλου και Γιώργου Κακουλίδη.
Ένα άλμπουμ που όλα τα κομμάτια λατρεύτηκαν .
«Λούνα πάρκ», «Ρόζα», «Ο Τυμβωρύχος», «Σαν πλανόδιο τσίρκο», «Πατησίων και Παραμυθιού γωνία», «Μια παλιά φωτογραφία», «Πάντα γελαστοί», «Τα πλοία των ερώτων μας». Τραγούδια που έγραψαν μια ξεχωριστή ιστορία.





Η επιτυχία του δίσκου «Στου αιώνα την παράγκα» είναι τεράστια και ακολουθεί ένας ακόμα εξαιρετικά επιτυχημένος δίσκος.
Το 1998 ο Δημήτρης Μητροπάνος κυκλοφορεί τον δίσκο «Του έρωτα και της φυγής» με μουσική και στίχους από Βαγγέλη Κορακάκη, Γιώργο Μουκίδη, Μίλτο Πασχαλίδη, Μάνο Ξυδούς, Γρηγόρη Μυλωνά, Κώστα Λογοθετίδη.






Το 1999, ο δίσκος «Εντελβάις» κυκλοφορεί σε μουσική του Μάριου Τόκα και στίχους από τον αγαπημένο Άλκη Αλκαίο.
«Ανεπίδοτο», «Εντελβάις», «Κιφ», «Σαν κατάδικος δραπέτης» μερικά από τα τραγούδια που σημάδεψαν τον δίσκο και η επιλογή από το «Εντελβάις» είναι το κομμάτι «Άνοιξη».
Δύο χρόνια μετά, ο Μητροπάνος συνεργάζεται με τον συνθέτη Δημήτρη Παπαδημητρίου και αποτέλεσμα είναι ο δίσκος «Στης ψυχής το παρακάτω».




Το 2003 επιστρέφει στα δισκοπωλεία με τον δίσκο «Θα είμαι εδώ»



2005 και ο Μητροπάνος συνεργάζεται ξανά με τον Στέφανο Κορκολή (είχαν ξανασυνεργαστεί στο ντουέτο «Κάποιες φορές» το 1995) και με τους στίχους της Ρεβέκκας Ρούσσης και του Νίκου Μωραΐτη, κυκλοφορούν τον δίσκο «Πες μου τα αληθινά σου» όπου και ακούμε το κομμάτι «Απόψε χάσαμε και οι δυο».







Το 2008 και ενώ έχει ξεπεράσει ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα υγείας που παραλίγο να του στοιχίσει την ζωή, ο Δ. Μητροπάνος επιστρέφει μαζί με διάφορους δημιουργούς μεταξύ των οποίων ο Οδυσσέας Ιωάννου, Διονύσης Τσακνής, Γιάννης Μηλιώκας, Μίλτος Πασχαλίδης κ.α. στον δίσκο «Στη διαπασών» και επιλέγουμε να ακούσουμε το τελευταίο κομμάτι του δίσκου, «Έρωτας αρχάγγελος», που πρώτα κυκλοφόρησε στη συλλογή με τραγούδια του συνθέτη Χρήστου Λεοντή το 2007.



Περνάνε 3 χρόνια και το 2011 ο Μητροπάνος συνεργάζεται με τον Σταμάτη Κραουνάκη στον δίσκο «Εδώ είμαστε».







Το 2012 ξαναμπαίνει στο studio για τελευταία φορά και ξεκινάει την ηχογράφηση του δίσκου «Χωρίς επίλογο» σε τραγούδια του Μίνωα Μάτσα. Τελικά προλαβαίνει να ηχογραφήσει μόνο 5 τραγούδια.







Στις 17 Απριλίου του 2012 ο Δημήτρης Μητροπάνος, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο Υγεία με οξύ διαρροϊκό σύνδρομο και εμετούς. Εκεί εμφάνισε πνευμονικό οίδημα και μεταφέρθηκε στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας όπου και άφησε την τελευταία του πνοή στις 11:00 το πρωί. Πέθανε σε ηλικία 64 ετών. Ήταν παντρεμένος με τη Βένια Μητροπάνου, με την οποία απέκτησε δυο κόρες.







Το ελληνικό λαϊκό τραγούδι έχει χαρίσει πολλούς ερμηνευτές οι οποίοι άφησαν το δικό τους σημάδι.
Και όπως έκλεινε ο ίδιος όλες του τις συναυλίες και αποχαιρετούσε με μια βαθιά υπόκλιση τον κόσμο, έτσι θα κλείσουμε και εμείς και τον φανταζόμαστε για ακόμα μια φορά σε εκείνο το ένα και μοναδικό ζεϊμπέκικο που χόρευε πάντα στη «Ρόζα» σε μουσική του Θάνου Μικρούτσικου και στίχους του Άλκη Αλκαίου.

(Πληροφορίες και φωτογραφίες αντλήθηκαν από το ogdoo.gr, discogs.com και από την προσωπική μου συλλογή.)

Χάρης Ζάβαλος

http://www.nostimonimar.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια: