Φυσική Β΄ Τάξης Ημερησίου
Γυμνασίου
Διδακτέα ύλη – Διαχείριση Διδακτέας ύλης
Κεφάλαιο 1. Εισαγωγή.
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας 3
1.1. Οι φυσικές επιστήμες και η μεθοδολογία τους.
Να μη διδαχθεί.
1.2. Η επιστημονική μέθοδος.
Να μη διδαχθεί. Την επιστημονική μέθοδο οι μαθητές
θα την προσεγγίσουν κατά την εκτέλεση των εργαστηριακών ασκήσεων.
1.3. Τα φυσικά μεγέθη και οι μονάδες τους.
Να μη διδαχθεί από το βιβλίο αλλά να γίνει
εργαστηριακή διδασκαλία. Οι μαθητές θα
προσεγγίσουν τα φυσικά μεγέθη μέσω της εκτέλεσης των εργαστηριακών ασκήσεων 1
και 2. Να γίνεται υπόμνηση μέρους του περιεχομένου της ενότητας 1.3 όπου και
όταν αυτό προαπαιτείται για τη διδασκαλία των επομένων ενοτήτων.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΟΧΙ ερωτήσεις, ασκήσεις ή επιμέρους ερωτήματα τα οποία αναφέρονται σε ύλη που αφαιρέθηκε.
Εργαστηριακή δραστηριότητα
Εργαστηριακές Ασκήσεις 1 (μόνο το πείραμα 3) και 2.
Κεφάλαιο 2. Κινήσεις
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας 5 – 7
ΥΛΗ ΚΑΙ ΚΙΝΗΣΗ
Να μη διδαχθεί.
Να ενσωματωθούν παραδείγματα για την έννοια της κίνησης κατά τη διδασκαλία των επόμενων
υποενοτήτων.
2.1. Περιγραφή της κίνησης
Να μη διδαχθεί. Να γίνουν μόνο οι δραστηριότητες «Προσδιορισμός
της θέσης σώματος» και «Σημείο αναφοράς και μετατόπιση».
Να διδαχθούν οι υποενότητες:
· «Χρονικό διάστημα»,
· «Τροχιά»
Παρατηρήσεις
Το επίπεδο
παρουσίασης των εννοιών είναι υψηλό για το επίπεδο των μαθητών.
Επειδή
προαπαιτούνται μη διδαγμένες μαθηματικές έννοιες να μη γίνει επέκταση στη
διανυσματική θεώρηση της μετατόπισης. Στην Α΄ Λυκείου θα παρουσιασθεί η
μετατόπιση αναλυτικά.
Μέσω των
δραστηριοτήτων θα εισαχθούν και θα οριστούν οι έννοιες που απαιτούνται για την
περιγραφή της κίνησης.
2.2 Η έννοια της ταχύτητας
Να διδαχθούν η
εισαγωγή και οι υποενότητες:
· Η εισαγωγή «Η έννοια της ταχύτητας»
· «Μέση ταχύτητα στην καθημερινή γλώσσα»
· «Στιγμιαία ταχύτητα στην καθημερινή γλώσσα» .
Να μη διδαχθεί η
υποενότητα «Διανυσματική περιγραφή της ταχύτητας». Ο διανυσματικός χαρακτήρας
της ταχύτητας θα εξετασθεί αναλυτικά στην Α΄ Λυκείου.
2.3 Κίνηση με σταθερή ταχύτητα
Να μη διδαχθεί.
Παρατηρήσεις
Η ευθύγραμμη
ομαλή κίνηση με τις αντίστοιχες γραφικές παραστάσεις θα μελετηθεί αναλυτικά
στην Α΄ Λυκείου.
2.4. Κίνηση με μεταβαλλόμενη ταχύτητα
Να μη διδαχθεί.
Παρατηρήσεις
Η μεταβαλλόμενη
κίνηση θα μελετηθεί στην Α’ Λυκείου
Οι τελευταίες
υποενότητες αφαιρούνται ώστε να υπάρξει η δυνατότητα για τη διδασκαλία ενοτήτων
που λόγω έλλειψης χρόνου δεν διδάσκονται.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
· ΟΧΙ ερωτήσεις, ασκήσεις ή επιμέρους ερωτήματα τα οποία αναφέρονται σε
ύλη που αφαιρέθηκε
· ΟΧΙ οι ασκήσεις 3,4,6,8
Οι ερωτήσεις,
εφαρμογές και ασκήσεις να παρουσιασθούν ως συμπλήρωμα ή εμπέδωση του κάθε μαθήματος.
Εργαστηριακή δραστηριότητα
Πραγματοποίηση
της Εργαστηριακής Άσκησης 4.
Κεφάλαιο 3. Δυνάμεις
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας 10 – 12
«Κίνηση και αλληλεπίδραση: Δυο γενικά χαρακτηριστικά της ύλης»
Να διδαχθεί.
3.1. Η έννοια της δύναμης.
Να διδαχθεί.
3.2. Δύο σημαντικές δυνάμεις στον κόσμο.
Να διδαχθεί.
3.3. Σύνθεση και ανάλυση δυνάμεων.
- Να διδαχθούν οι υποενότητες, παράγραφοι:
·
Σύνθεση δυνάμεων -
συνισταμένη
·
Σύνθεση δυνάμεων με την ίδια διεύθυνση,
·
Σύνθεση δυνάμεων με διαφορετικές διευθύνσεις,
- Να μη διδαχθούν οι υποενότητες:
·
Δύναμη που ασκείται από τραχιά επιφάνεια,
·
Ανάλυση δύναμης.
Παρατηρήσεις
Οι υποενότητες
αυτές εισάγουν εφαρμογές σύνθεσης και ανάλυσης δυνάμεων σε δύο διαστάσεις.
Οδηγούν στο να
αφιερωθεί πολύς χρόνος σε επίλυση δύσκολων για την συγκεκριμένη ηλικία
ασκήσεων. Ο χρόνος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατανόηση των αντίστοιχων
φαινομένων και νόμων σε μία διάσταση.
Εφαρμογές σε δύο
διαστάσεις θα εξετασθούν αναλυτικά στην Α΄ Λυκείου.
3.4. Δύναμη και ισορροπία.
Να διδαχθεί.
Να δοθεί έμφαση στην έννοια αδράνειας και όχι στην
ιστορική αναφορά για το Γαλιλαίο.
3.5. Ισορροπία υλικού σημείου.
-Να διδαχθεί η εισαγωγή
-Να μη διδαχθούν η υποενότητα «Ανάλυση δυνάμεων και
ισορροπία» και το παράδειγμα 3.2.
3.6. Δύναμη και μεταβολή της ταχύτητας.
Να διδαχθεί.
3.7. Δύναμη και αλληλεπίδραση.
Να διδαχθεί.
Να μη διδαχθεί η υποενότητα «Εφαρμογές».
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ.
· ΟΧΙ ερωτήσεις, ασκήσεις ή επιμέρους ερωτήματα τα οποία αναφέρονται σε
ύλη που αφαιρέθηκε
· ΟΧΙ οι ασκήσεις 7,12,13.
Εργαστηριακή δραστηριότητα
Πραγματοποίηση εργαστηριακής άσκησης 7 «Νόμος του
Hooke».
Κεφάλαιο 4. Πίεση
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας 10-12
4.1. Πίεση.
Να διδαχθεί η εισαγωγή «Πίεση και δύναμη δύο
διαφορετικές έννοιες».
Να διδαχθεί η ενότητα «4.1 Πίεση».
Να μη διδαχθεί το παράδειγμα της εικόνας 4.4 για
την διείσδυση της πινέζας.
Παρατηρήσεις
Το συγκεκριμένο
παράδειγμα αν και στοχεύει στη διαφοροποίηση της έννοιας της δύναμης από την
έννοια της πίεσης είναι δυσνόητο. Ο ίδιος στόχος επιτυγχάνεται πιο εύκολα στην
παράγραφο 4.4.
4.2. Υδροστατική πίεση.
Να διδαχθεί.
4.3. Ατμοσφαιρική πίεση.
Να διδαχθεί.
Να μη διδαχθεί η
υποενότητα «Πως υπολογίζουμε την ατμοσφαιρική πίεση;»
Παρατηρήσεις
Ο συγκεκριμένος
υπολογισμός δεν προσθέτει ουσιαστικά στην κατανόηση της έννοιας της
ατμοσφαιρικής πίεσης και οδηγεί στο να αφιερωθεί δυσανάλογα πολύς χρόνος σε
επίλυση ασκήσεων.
4.4. Μετάδοση των πιέσεων στα ρευστά – Αρχή του Πασκάλ.
Να διδαχθεί.
Να μη διδαχθεί η
δραστηριότητα «Μετάδοση πιέσεων» στο τέλος της
ενότητας.
Παρατηρήσεις
Αν η
δραστηριότητα ερμηνευθεί μέσω της μεταβολής της πίεσης που ασκείται στο υγρό
απαιτείται αρκετά πολύπλοκη επεξεργασία. Αν ερμηνευθεί μέσω της άνωσης είναι
έννοια που δεν έχει ακόμη διδαχθεί.
4.5. Άνωση – Αρχή του Αρχιμήδη.
Να διδαχθεί.
4.6. Πλεύση.
Να μη διδαχθεί.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ.
· ΟΧΙ ερωτήσεις, ασκήσεις ή επιμέρους ερωτήματα τα οποία αναφέρονται σε
ύλη που αφαιρέθηκε
· ΟΧΙ οι ασκήσεις 8,9.
Εργαστηριακή δραστηριότητα
Να γίνει η εργαστηριακή άσκηση 9 «Άνωση – Αρχή του Αρχιμήδη».
Κεφάλαιο 5. Ενέργεια
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας 7 – 8
«Ενέργεια μια θεμελιώδης έννοια της Φυσικής»
Να
διδαχθεί.
5.1 Έργο και ενέργεια.
Να διδαχθεί η 5.1 «Έργο και ενέργεια».
Να μη διδαχθεί από την 5.1 η δεύτερη παράγραφος
(ιστορία της έννοιας του έργου).
Να μη διδαχθούν οι υποενότητες:
·
«Περιπτώσεις έργου»
·
«Β. Δύναμη πλάγια σε σχέση με την μετατόπιση»
Παρατηρήσεις
Αφαιρούνται
διότι οδηγούν στο να αφιερωθεί δυσανάλογα πολύς χρόνος σε επίλυση ασκήσεων που
δεν έχουν να προσφέρουν σημαντικά στην κατανόηση των εννοιών.
Άλλωστε η μελέτη
του έργου θα γίνει αναλυτικά στην Α΄ Λυκείου. Σε αυτό το επίπεδο (Β΄ Γυμνασίου)
ο χρόνος μελέτης να αφιερωθεί σε εισαγωγικές εφαρμογές όπου η δύναμη και η
μετατόπιση είναι συγγραμμικές.
5.2. Δυναμική – Κινητική ενέργεια. Δύο βασικές μορφές ενέργειας
Να διδαχθεί.
5.3. Η μηχανική ενέργεια και η διατήρησή της.
Να διδαχθεί.
Από την υποενότητα «Έργο και μηχανική ενέργεια» να
διδαχθεί μόνο το μέρος της τελευταίας παραγράφου « … Το άθροισμα της δυναμικής
…» ως και τον τύπο με το οποίο ορίζεται η μηχανική ενέργεια.
Το παράδειγμα 5.4 να διδαχθεί δυνητικά, ανάλογα με
το επίπεδο της τάξης.
Παρατηρήσεις
Το έργο έχει ήδη συσχετισθεί με την μεταβολή της
ενέργειας (5.1). Σε αυτό το επίπεδο είναι πολύπλοκο να συσχετισθεί το έργο με
μετατροπή ενέργειας από μία μορφή σε άλλη.
Προτείνουμε τον περιορισμό στον ορισμό της
μηχανικής ενέργειας και αποφεύγουμε αναφορές που πιθανόν να δυσκολέψουν τους
μαθητές.
5.4. Μορφές και μετατροπές ενέργειας.
Να διδαχθεί.
Να μη διδαχθεί η υποενότητα «Θεμελιώδεις μορφές
ενέργειας»
Τα μοντέλα του μικρόκοσμου θα εισαχθούν με έννοιες
της θερμότητας.
5.5. Διατήρηση της ενέργειας.
Να διδαχθεί.
5.6. Πηγές ενέργειας.
Να μη διδαχθεί.
Παρατηρήσεις
Έχει διδαχθεί στο Δημοτικό. Αφαιρείται ώστε να
υπάρξει χρόνος για τη διδασκαλία ενοτήτων που λόγω έλλειψης χρόνο δεν
διδάσκονται. Προτείνεται η παρουσίαση τους μέσω διαθεματικών δραστηριοτήτων αν
υπάρξει χρόνος.
5.7. Απόδοση μιας μηχανής.
Να μη διδαχθεί.
5.8. Ισχύς.
Να διδαχθεί.
Να μη διδαχθεί η υποενότητα «Ισχύς και κίνηση». Θα
μελετηθεί στην Α΄ Λυκείου.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
· ΟΧΙ ερωτήσεις, ασκήσεις ή επιμέρους ερωτήματα τα οποία αναφέρονται σε
ύλη που αφαιρέθηκε
· ΟΧΙ οι ασκήσεις 12γ, 13γ,16,17.
Εργαστηριακή δραστηριότητα
Δεν προτείνεται.
Κεφάλαιο 6. Θερμότητα.
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας 2-3
«Η Θερμότητα και ανθρώπινος πολιτισμός».
Να διδαχθεί.
6.1. Θερμόμετρα και μέτρηση θερμοκρασίας.
Να μη διδαχθεί.
6.2. Θερμότητα: Μια μορφή ενέργειας.
Να διδαχθεί.
Επισήμανση: Να αποφευχθούν οι παρανοήσεις που
εισάγονται με την πρόταση «η μεταφορά θερμότητας σταματάει….» που βρίσκεται στο
τέλος της υποενότητας «Θερμική ισορροπία».
6.3. Πώς μετράμε τη θερμότητα.
Να μη διδαχθεί.
6.4. Θερμοκρασία, θερμότητα και μικρόκοσμος
Να διδαχθεί
Να μη διδαχθούν οι υποενότητες:
·
«Θερμική ενέργεια»
·
«Δυνάμεις μεταξύ μορίων και εσωτερική ενέργεια
σώματος»,
·
«Η θερμότητα και η αρχή διατήρηση της ενέργειας».
Επισήμανση:
Να αποφευχθούν οι παρανοήσεις που εισάγονται με τη
διατύπωση «Μεταφορά θερμότητας» της υποενότητας «Μεταφορά θερμότητας και
θερμική ισορροπία».
6.5. Θερμική διαστολή και συστολή
Να μη διδαχθεί
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
·
ΟΧΙ ερωτήσεις, ασκήσεις ή επιμέρους ερωτήματα τα
οποία αναφέρονται σε ύλη που αφαιρέθηκε
·
ΟΧΙ οι ασκήσεις 4, 5δ, 6,7, 8,11.
Εργαστηριακή δραστηριότητα
Δεν προτείνεται.
Κεφάλαιο 7. Αλλαγές κατάστασης
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας 2-3
Η Εισαγωγή «Η θερμότητα προκαλεί μεταβολές».
Να διδαχθεί
7.1. Αλλαγές κατάστασης και θερμότητα
Να διδαχθεί.
Να διδαχθεί.
Να μη διδαχθούν όσα αναφέρονται στην υποενότητα
«Θερμότητα τήξης και βρασμού» από την παράγραφο «Όταν σε ένα υγρό…» έως το
τέλος της ενότητας 7.1.
Παρατηρήσεις
Οι παράγραφοι
που αφαιρούνται δεν προσφέρουν σημαντικά στην εννοιολογική κατανόηση των
εννοιών αλλά μάλλον μειώνουν χρόνο που θα μπορούσε να αφιερωθεί για την
παραγωγικότερη διδασκαλία άλλης βασικής ενότητας / γνώσης.
7.2. Μικροσκοπική μελέτη των αλλαγών κατάστασης.
Να μη διδαχθεί.
7.3. Εξάτμιση και συμπύκνωση.
Να διδαχθεί.
Παρατηρήσεις
Το σωματιδιακό
μοντέλο που εισάγεται είναι απλό και έχει τις λιγότερες παρανοήσεις σε σχέση με
τη διαστολή, τη διάδοση. Προτείνεται η αξιοποίηση του σχετικού
υποστηρικτικού υλικού για τη Β΄
Γυμνασίου που έχει αναρτηθεί στην πλατφόρμα του Ψηφιακού Σχολείου.
Επισήμανση: Να
προσεχθούν οι πιθανές παρανοήσεις που εισάγει ο χρωματισμός των μορίων με το χρώμα του υγρού.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
· ΟΧΙ ερωτήσεις, ασκήσεις ή επιμέρους ερωτήματα τα οποία αναφέρονται σε
ύλη που αφαιρέθηκε
· ΟΧΙ η άσκηση 3.
Εργαστηριακή δραστηριότητα
Δεν προτείνεται.
Κεφάλαιο 8. Διάδοση θερμότητας
Να μη διδαχθεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου