Η πλούσια σε έθιμα παράδοση της Θράκης την κάνει να ξεχωρίζει και τα Χριστούγεννα, με τις γιορτές και τα τραγούδια τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο η Μάνη Διδυμοτείχου έχει τουλάχιστον 47 Χριστουγεννιάτικα κάλαντα.
Μερικά από τα πιο συνηθισμένα έθιμα της Θράκης που αναβιώνουν μέχρι και σήμερα είναι:
«Τσουμάκες»
Τα χαράματα της Παραμονής των Χριστουγέννων, τα παιδιά έβγαιναν στους δρόμους κρατώντας χοντρά ξύλα, τις λεγόμενες «τσουμάκες», τα οποία συμβόλιζαν τα ραβδιά των ποιμένων της Βίβλου, αλλά ήταν και τα προστατευτικά τους μέσα από τις επιθέσεις των σκυλιών. Με τις τσουμάκες στο χέρι τα παιδιά πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και χτυπούσαν τις πόρτες.\
Η «Χριστόκλουρα»
Είναι το γνωστό Χριστοκούλουρο των Χριστουγέννων, το οποίο ζυμώνουν και φτιάχνουν κεντητό οι γυναίκες των Σαρακατσάνων στη Θράκη. Τα κεντήματα που στολίζουν τη «Χριστόκλουρα» αναπαριστούν συνήθως πρόβατα, άλογα, στάνες και άλλα στοιχεία της καθημερινότητάς τους, ενώ την τρώνε το βράδυ της παραμονής μαζί με μέλι.
«Μπαμπουσιαραίοι»
Το έθιμο υπάρχει μέχρι και στις μέρες μας στο Ρήγιο Διδυμοτείχου και γίνεται τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων. Σύμφωνα με το έθιμο, δύο νέοι μεταμφιέζονται το σε μπαμπουσιάρο και σε γυναίκα του μπαμπούσιαρου. Ο μπαμπουσιάρος φοράει στο κεφάλι μία νεροκολοκύθα με τρύπες στα μάτια και στο στόμα, προβιές προβάτων και κρεμά στη μέση κουδούνια και στη ζώνη του ένα μεγάλο μαχαίρι, ενώ το περίεργο αυτό ζευγάρι ακολουθούν νταούλια ζουρνάδες και γκάϊντες, ξεσηκώνοντας όλο το χωριό με τη μουσική τους…
Ση Σαμοθράκη για τα Χριστούγεννα είχαν όλοι τα "γουρτζέλια" (το γουρτζέλι ή ο γούρτζελος = το γουρούνι ή ο χοίρος, από το αρχαίο ρήμα γρύζω = γρυλίζω).
Τα έσφαζαν κοντά στα ποτάμια δύο μέρες πριν τη μεγάλη γιορτή. Τα εντόσθια καβουρντισμένα και σκεπασμένα με λίπος μέσα σε πιθαράκια (μπουντουτσούδια) και ο καβουρμάς θα είναι πρόχειρη τροφή για όλο το χειμώνα.
Το Χριστουγεννιάτικο φαγητό θα είναι η "σούγλα", σουβλισμένο χοιρινό που ψήνει ο κάθε νοικοκύρης στην αυλή του.
Ξάνθη: «Γκουχτός» - «Ξάσ'» - «Πίττα γλυκειά» - «Χριστόψουμου»
Το βραδινό τραπέζι πρέπει να χει δώδεκα είδη φαγώσιμα, «για τα δουδικάμιρα» (— δωδεκάμερα). Απαραίτητος είναι «η γκουχτός». Είναι χοντραλεσμένο σιτάρι- αλέθεται στο χερόμυλο, - πού το βράζουν καλά και γίνεται πιλάφι. Τίποτε δεν προσθέτουν, εκτός από καρύδι κοπανισμένο - από πάνω. Ο «γκουχτός» μπαίνει στη μέση του τραπεζιού και του τοποθετούν μιαν αναμμένη λαμπάδα. Όταν καθίσουν στο τραπέζι, πρώτα θα θυμιάσει η νοικοκυρά κι έπειτα θα κόψουν το «Χριστόψουμου». Ο γεροντότερος το παίρνει, το τοποθετεί στο κεφάλι του και το τραβά, ως που να κοπεί. Μέσα έχει παρά. Το μοιράζει γύρω κόβοντας με το χέρι και σ' όποιον πέσει ο παράς είναι τυχερός. Τρώνε πρώτα από μια κουταλιά «γκουχτό» και συνεχίζουν, με τα άλλα νηστήσιμα.
Στα Άβδηρα, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ορισμένες οικογένειες δε ζυμώνουν βασιλόπιτα, αλλά, ανοίγουν φύλλο και παρασκευάζουν μία πίτα με πράσο, κιμά και μπαχαρικό κύμινο. Μέσα στην πρασόπιτα βάζουν το φλουρί. Η πίτα ψήνεται σε παραδοσιακό ταψί, που ονομάζεται σινί και τα παλιότερα χρόνια σερβίρονταν πάνω σε χαμηλό ξύλινο τραπέζι, το σορβά.
Στην Κομοτηνή τα Χριστούγεννα δεν λένε κάλαντα, αλλά την Πρωτοχρονιά από το βράδυ γυρνούν με αναμμένα φανάρια τα οποία είναι στολισμένα με κορδέλλες και με βαπόρια και τραγουδούν τα κάλαντα από ένα τυπωμένο βιβλίο. Τα παιδιά κρατούν σφυριά ξύλινα, βαμμένα με πολλά χρώματα και με αυτά χτυπούν τις πόρτες και μαζεύουν στραγάλια, σύκα, ξυλοκέρατα, πορτοκάλια, καρύδια. ‘Όχι όμως και χρήματα.
9 φαγητά πάνω στο τραπέζι
Σε πολλά χωριά της Θράκης το αποψινό τραπέζι της παραμονής έχει επάνω εννιά φαγητά. Πίτες, μέλι και κρασί, όλα νηστίσιμα, για να βρίσκονται στο σπίτι όλο τον χρόνο πολλά φαγητά. Τα εννιά φαγητά, συμβολίζουν τα εννέα μέρη που επισκέφθηκαν ο Χριστός, η Παναγία και ο Ιωσήφ κατά τον διωγμό του Ηρώδη, αλλά και την εννεάμηνη κύηση της Παναγίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου