Που και πότε ιδρύθηκε τo Πρώτο Δημόσιο Δημοτικό Σχολείο στην Ελλάδα;

Στην Τρίπολη, έξι μήνες μετά την άλωση, λειτούργησε δωρεάν το πρώτο, σε ελεύθερο έδαφος, δημόσιο ελληνικό σχολείο.

Την ίδρυσή του ανακοίνωσε η Πελοποννησιακή Γερουσία τον Μάρτιο του 1822. Στην ιδρυτική πράξη αναφέρεται ότι η Γερουσία:

Τριπολιτσα 16. 3. 1822 Σύσταση σχολείου
    Η Πελοποννησιακή Γερουσία προκηρύττει ότι : Κάθε πεφωτισµένη Διοίκησις έχει χρέος να φροντίζει δια την ανατροφήν των πολιτών, δια την ηθικήν και δια την καλήν νοµοθεσίαν, καθότι δι’ αυτών ο άνθρωπος εξ απαλών ονύχων ταυτίζεται µε την αρετήν, γνωρίζει τα καθήκοντά του προς τον Θεόν, προς την πατρίδα και προς τους οµοίους του, και χειραγωγείται προς την οδόν της ευδαιµονίας. Οι Λυκούργοι και Σόλωνες επλαστούρργησαν Σωκράτας, Φωκίωνας, Θεµιστοκλέας, Αριστείδας, Δηµοσθένεις, Πλάτωνας και όλους τους αθανάτους ήρωας της Ελλάδος. Ο δε Μωάµεθ
    κατεβύθισε τη µητέρα της αρετής και της φιλοσοφίας εις τον ζόφον της αµάθειας, της κακοήθειας και του εγκλήµατος. […] Δια τούτο η σεβαστή Πελοποννησιακή Γερουσία, µ’ όλας τας πολυµερίµνους και κατεπιγούσας ανάγκας της πατρίδος, έλαβε πατριωτικήν κηδεμονίαν διά τήν άγωγήν τής νεολαίας προθυμουμένη να συστήση σχολείον είς αύτήν τήν πόλιν ανάλογον της παρούσης περιστάσεων , δια του διωρισµένου επί τούτου Εφόρου Αρχιµανδρίτου κυρίου Γρηγορίου Δικαίου του και Γερουσιαστού. Προσκαλεί άξίους διδασκάλους διά να διδάξουν διά τής Λαγκαστερίου μεθόδου κοινά γράμματα, ελληνικά, μαθηματικά, και πρός τούτοις τήν γαλλικήν κα’ι τήν ιταλικήν διάλεκτον, προσκαλεί δέ και τήν φιλομαθή νεολαίαν άφ’ όλην τήν Πελοπόννησον να συντρέξη έδώ διά νά διδαχθή άμισθι...»* […]

To σχολείο στεγάστηκε μέσα σ’ ένα τζαμί,** που μετατράπηκε σε διδακτήριο. Πρώτος δάσκαλος ο Νικήτας Νικητόπουλος, καλόγερος από τη Δημητσάνα. Μέθοδος διδασκαλίας η αλληλοδιδακτική μέθοδος, αυτή που η Γερουσία αποκαλεί Λαγκαστέριο μέθοδο, από το όνομα του Ιωσήφ Λάνκαστερ,*** ο οποίος πρώτος τη θεμελίωσε και η οποία συνίστατο στο να διδάσκονται οι μαθητές των κατωτέρων τάξεων από τους καλύτερους μαθητές των ανωτέρων τάξεων.

Ανάμεσα στους μαθητές αυτού του σχολείου και ο μικρότερος γιος του Κολοκοτρώνη, Κωνσταντίνος ή Κολλίνος, «ένα πολύ όμορφο παιδί, δέκα ή δώδεκα χρόνων, ντυμένο με μεγαλοπρέπεια και ζωσμένο με πιστόλες και γιαταγάνια, να τρέχει πέρα-δώθε και αυταρχικά να κυβερνάει τους συμμαθητές του, λες και ήθελε να τους αποδείξει ότι τα άρματα έχουν μεγαλύτερη δύναμη από τα γράμματα και πως η κυριαρχία των καπεταναίων ήταν, όπως του σουλτάνου, κληρονομική και αιώνια».****

* Άρχείον Έλληνικης Παλιγγενεσίας, μέχρι της έγκαταστάσεως της Βασιλείας, Άθήναι 1857 τ. Α ‘α 452
** Από το τουρκ. cami = ο μουσουλμανικός ναός.
*** Lancaster Joseph
**** George,Waddington^ Visitto Greecein 1823 and 1824, London 1825,τ.Α’,σ. 482.

Θεόδωρος Δ. Παναγόπουλος –  Απόσπασμα από το βιβλίο του “Τα ψιλά γράμματα της ιστορίας. “

Πηγη: antikleidi.com