Όταν οι μπολσεβίκοι καταλάμβαναν τις τράπεζες και έσβηναν το χρέος

Του Παναγιώτη Θεοδωρόπουλου

Την πρώτη κιόλας μέρα της Οκτωβριανής Επανάστασης, τα ξημερώματα της 25ης Οκτωβρίου, η Κρατική Τράπεζα της Ρωσίας κατελήφθη από τους Κόκκινους Φρουρούς, στο όνομα των Σοβιέτ και της Επανάστασης. 

Οι Μπολσεβίκοι έχοντας την πείρα της Παρισινής Κομμούνας αλλά και την αποφασιστικότητα ενός επαναστατικού κινήματος, πήραν αμέσως στα χέρια τους, την Κρατική Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας. Το 1871 κατά τη διάρκεια της Παρισινής Κομμούνας η εργατική τάξη στο Παρίσι δεν είχε καταλάβει την Κεντρική Τράπεζα. «Η Κομμούνα στάθηκε ευλαβικά, με ιερό σεβασμό μπροστά στις πόρτες της τράπεζας της Γαλλίας», έγραψε ο Μαρξ τονίζοντας ότι ήταν ένα από τα μεγάλα λάθη των Γάλλων επαναστατών.

Οι Μπολσεβίκοι δεν επανέλαβαν το λάθος. Κατέλαβαν την Κεντρική Κρατική Τράπεζα και ταυτόχρονα απέκτησαν τον έλεγχο του νομίσματος. Όμως δεν στάθηκαν εκεί. Στις 14 Δεκέμβρη 1917 η η εργατική πολιτοφυλακή κατέλαβε όλες τις τράπεζες της χώρας ιδιωτικές και συνεταιριστικές.
Την ίδια μέρα δημοσιεύθηκε το Διάταγμα για την κρατικοποίησή τους και την συγχώνευση τους στη Κεντρική Τράπεζα χωρίς αποζημίωση για τους μεγάλους μετόχους, προστατεύοντας παράλληλα πλήρως τους μικρο-καταθέτες. 

Ο Λένιν γράφει στο Σχέδιο Διατάγματος με το οποίο κρατικοποιούνται οι τράπεζες, τον Δεκέμβρη του 1917: «Όλες οι μετοχικές επιχειρήσεις κηρύσσονται ιδιοκτησία του κράτους. Τα μέλη της διοίκησης και οι διευθυντές των μετοχικών εταιρειών, καθώς και όλοι οι μέτοχοι που ανήκουν στις τάξεις των πλουσίων οφείλουν παραδώσουν όλες τις μετοχές στην κρατική τράπεζα. Τα κρατικά δάνεια, εξωτερικά και εσωτερικά, ακυρώνονται. Τα συμφέροντα των μικρών ομολογιούχων, καθώς και των κατόχων κάθε είδους μετοχών, δηλαδή των κατόχων που ανήκουν στις εργαζόμενες τάξεις του πληθυσμού, εξασφαλίζονται ολοκληρωτικά».

Ταυτόχρονα η νέα Σοβιετική Εξουσία έσπευσε να αντιμετωπίσει και να λύσει το θέμα του χρέους. Οι διεθνείς πιστωτές διεκδικούσαν τα χρήματα που είχαν δανείσει στο τσαρικό καθεστώς το οποίο με τα συγκεκριμένα δάνεια εξοπλίστηκε για τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το συνολικό ποσό των τσαρικών χρεών και της αστικής προσωρινής κυβέρνησης στους διεθνείς τοκογλύφους της Αγγλίας, της Γαλλίας, των ΗΠΑ και άλλων χωρών ήταν περίπου 17 δις χρυσά ρούβλια.

Για τον Λένιν και τους Μπολσεβίκους τα συγκεκριμένα χρέη, οι εργάτες και οι αγρότες δεν έπρεπε να τα αναγνωρίσουν. Δεν ήταν δικά τους. «Το να πληρώνεις τόκους για αυτά τα δάνεια, σημαίνει να πληρώνεις για πολλά χρόνια φόρο υποτέλειας στους καπιταλιστές, γιατί είχαν την καλοσύνη να επιτρέψουν στους εργάτες να αλληλοσκοτώνονται για το μοίρασμα της λείας από τους καπιταλιστές», έγραφε ο Λένιν στο βιβλίο του, «Ο Ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του Καπιταλισμού». Αυτό έπραξε.

Με το διάταγμα της Προσωρινής Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής της 21ης Γενάρη του 1918 (3 Φλεβάρη του 1918 με το νέο ημερολόγιο) όλα τα εξωτερικά δάνεια των τσαρικών κυβερνήσεων και της προσωρινής κυβέρνησης ακυρώθηκαν. Η επαναστατική κυβέρνηση δεν αναγνώριζε τίποτα. 

Στη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Eργαζόμενου Λαού, τον Γενάρη του 1918 αναφερόταν: «Η συντακτική συνέλευση θεωρεί σαν πρώτο χτύπημα ενάντια στο διεθνές τραπεζικό, χρηματιστικό κεφάλαιο το σοβιετικό νόμο για την ακύρωση (σβήσιμο) των δανείων που είχαν συνάψει οι κυβερνήσεις του τσάρου, των τσιφλικάδων και της αστικής τάξης και εκφράζει την πεποίθηση ότι η σοβιετική εξουσία θα προχωρήσει σταθερά σ’ αυτό το δρόμο ως την πλήρη νίκη της διεθνούς εργατικής εξέγερσης ενάντια στο ζυγό του κεφαλαίου».

Έτσι έλυσαν οι Μπολσεβίκοι το θέμα του εξωτερικού χρέους και του ελέγχου των τραπεζών, προς όφελος του εργαζόμενου λαού. 

Υ.Γ: Μαζί με τα δάνεια που ακύρωσαν οι Μπολσεβίκοι σβήστηκε και το χρέος της Ελλάδας προς την Τσαρική κυβέρνηση. Αυτή ήταν και η τελευταία πραγματική διαγραφή χρέους που υπήρξε προς όφελος του ελληνικού λαού…  

http://www.imerodromos.gr