“Ο νεοφιλελευθερισμός γεννήθηκε και θα πεθάνει στη Χιλή”!

https://xristianiki.gr

Αυτό το σύνθημα αναγράφεται στην αγγλική γλώσσα, στο πλακάτ της Χιλιανής διαδηλώτριας. Ήδη, η Χιλή σείεται από τις πιο μαζικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις μετά την απομάκρυνση του δικτάτορα Πινοσέτ

κατά της κυβέρνησης Πινέρα, που είναι πολιτικός επίγονος του δικτάτορα. 

Πώς ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις

Η παλλαϊκή εξέγερση που βρίσκεται σε εξέλιξη στη Χιλή, ξεκίνησε στις αρχές Οκτωβρίου από μαθητικές διαδηλώσεις ενάντια στην αύξηση του κομίστρου στις συγκοινωνίες κατά 30 πέσος (3,5 λεπτά του Ευρώ περίπου) τις ώρες αιχμής, ποσό που ίσως φαίνεται σ’ εμάς μικρό, αλλά είναι σημαντικό σε σχέση με το βιοτικό επίπεδο στη Χιλή και ιδίως το βαλάντιο των μαθητών που σε καθημερινή βάση πρέπει να πηγαίνουν στα σχολεία τους. Στις διαμαρτυρίες, ο αρμόδιος Υπουργός απάντησε κυνικά ότι όσοι δεν μπορούν να πληρώσουν, θα πρέπει να ξυπνούν νωρίτερα. Κι άλλες φορές οι μαθητές των Λυκείων έχουν πρωτοστατήσει σε δυναμικές κινητοποιήσεις. Έτσι και τώρα, πυροδοτήθηκε ευρύτερα η λαϊκή οργή, που στράφηκε συνολικά κατά της κυβερνητικής πολιτικής.

Τι ζητούν σήμερα:

Ήδη, τα αιτήματα των διαδηλωτών, που συνεχώς διαδηλώνουν και έχουν φτάσει μέχρι και το 1.000.000 στην πρωτεύουσα Σαντιάγο, έχουν φτάσει στην αύξηση του κατώτατου μισθού, στη συνολική αλλαγή του συνταξιοδοτικού συστήματος, που καθιέρωσε με νεοφιλελεύθερα κριτήρια η χούντα Πινοσέτ, στην παραίτηση Πινέρα και στην σύγκληση Συντακτικής Συνέλευσης για την αντικατάσταση του χουντικού Συντάγματος, το οποίο δεν κατορθώθηκε να αλλάξει μέχρι σήμερα μετά την πτώση του δικτάτορα.

Ένα νέο Σύνταγμα “που θα θέτει τις ζωές των ανθρώπων πάνω από την ατομική ιδιοκτησία”, τονίζει η Ιράσι Χάσλερ, μια δημοτική σύμβουλος του Σαντιάγο.

Η κοινωνία με τις μεγαλύτερες ανισότητες

Σύμφωνα με τον Χοσέ Μιγκέλ Αχουμάδα, βοηθό καθηγητή πολιτικής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο, η χώρα είναι “μία με τις μεγαλύτερες ανισότητες στη Λατινική Αμερική…Κοινωνίες με μεγάλες ανισότητες επενδύουν λιγότερο στο ανθρώπινο κεφάλαιο, λιγότερο στην εκπαίδευση και δημιουργούν περισσότερα κοινωνικά προβλήματα”.

Οι υποχωρήσεις Πινέρα

Ο πρόεδρος Πινέρα, μπορστά στη λαϊκή οργή, αντικατέστησε οκτώ υπουργούς της Κυβέρνησής του, μεταξύ των οποίων και τον Υπουργό οικονομικών Άντρες Τσάντγουικ, που είχε αποκαλέσει τους διαδηλωτές “εγκληματίες”. Υπόσχεται μεταρρυθμίσεις, μεταξύ των οποίων αύξηση του κατώτατου μισθού, σταθεροποίηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, αύξηση της κρατικής σύνταξης.

Ορισμένοι ικανοποιούνται από τα παραπάνω, όχι όμως και η πλειοψηφία των διαδηλωτών που συνεχίζει τις κινητοποιήσεις.

“Το Κράτος επιβαρύνεται, χωρίς να θίγονται τα κέρδη των εταιριών. Εδώ είναι ένα πρόβλημα που η Δεξιά παράταξη δεν καταλαβαίνει”, τονίζει η δημοτική σύμβουλος Χάσλερ στο “Αλ Τζαζίρα”.

“Πειραματόζωο” του νεοφιλελευθερισμού η Χιλή του Πινοσέτ

Η εφημερίδα μας τον Σεπτέμβριο του 1973, είχε δώσει μεγάλη έκταση στο αιματηρό πραξικόπημα Πινοσέτ, που ανέτρεψε τη νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση του σοσιαλιστή Προέδρου Αλλιέντε, ο οποίος βρήκε το θάνατο αντιστεκόμενος στους πραξικοπηματίες στο Προεδρικό Μέγαρο στις 11 Σεπτεμβρίου, μέρα του πραξικοπήματος. Η αρθρογραφία του Νίκου Ψαρουδάκη έδινε ιδιαίτερο βάρος στο στόχο να μη πετύχει η ελληνική στρατιωτική χούντα να νομιμοποιηθεί πολιτικά, με την ελεγχόμενη “πολιτικοποίηση” και “εκλογές”. Οι τελευταίες, αν πραγματοποιούνταν, θα έδιναν επίφαση νομιμότητας στη δικτατορία, η οποία θα διατηρούσε την εξουσία, αφού ο δικτάτορας Παπαδόπουλος, είχε αυτοανακηρυχθεί “Πρόεδρος της Δημοκρατίας” για μία οκταετία.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ανέτρεψε τα σχέδια της Χούντας.

Ο Πινοσέτ, πρόξενος είκοσι χιλιάδων πολιτικών δολοφονιών, “διδάχθηκε” από τα λάθη του Παπαδόπουλου και πέτυχε να κρατηθεί για μεγάλο διάστημα στην εξουσία, σε συνέχεια ενός παρόμοιου δημοψηφίσματος το 1982, που τού έδινε και εκείνου εξουσία για μία οκταετία ως “Προέδρου”. Πρόλαβε έτσι να νομιμοποιηθεί πολιτικά σε μέρος του πληθυσμού, να δημιουργήσει πελατειακό κράτος και αντίστοιχα ευνοϊκό σ’ αυτόν τμήμα του πολιτικού συστήματος.

Η πιο σημαντική πρωτοβουλία του ήταν να δώσει πλήρη εξουσία σε ομάδα οικονομολόγων-μαθητών του αμερικανού νεοφιλελεύθερου οικονομολόγου Μίλτον Φρίντμαν, να πειραματιστούν στη Χιλή ΄για πρώτη φορά την εφαρμογή των θεωριών τους. Ονομάστηκαν “Παιδιά του Σικάγου” (Chicago Boys), διότι στο Πανεπιστήμιο της πόλης αυτής σπούδασαν και “κατηχήθηκαν” από τον Φρίντμαν.

Παιδιά του Σικάγου και του Βατικανού

Ήδη από το 1956, το Πανεπιστήμιο του Σικάγου είχε αρχίσει μόνιμη συνεργασία και ανταλλαγές με το “Ποντιφηκό καθολικό πανεπιστήμιο της Χιλής”, αφού το κρατικό “Πανεπιστήμιο της Χιλής” είχε απορρίψει ανάλογη προσφορά το 1953.

Τα “Παιδιά του Σικάγου” σπούδασαν εκεί τη δεκαετία του ’60 και επηρεάστηκαν αποφασιστικά από τους Μίλτον Φρίντμαν και Άρνολντ Χάρμπεργκερ. Τότε, ο ηγέτης τους Σέρχιο ντε Κάστρο, έγινε Πρόεδρος του παπικού πανεπιστημίου. Ταυτόχρονα, εκτιμώντας ότι οι χιλιανοί χριστιανοδημοκράτες που κυβερνούσαν παραήταν “κοινωνιστές”, συμμάχησαν πολιτικά με τη χιλιανή ακροδεξιά και την κίνηση του Χάιμε Γκουζμάν, ο οποίος θα εξελισσόταν σε ιδεολογικό εγκέφαλο του καθεστώτος Πινοσέτ.

Έτσι, ο Πινοσέτ δεν ήταν απλώς όργανο της πολιτικής των ΗΠΑ, που επιθυμούσαν να αποτρέψουν τις εθνικοποιήσεις που προγραμμάτιζε ο Πρόεδρος Αλλιέντε. Έκανε τη χώρα του πειραματικό εργαστήριο για την εφαρμογή από τη δεκαετία του 70, των μεθόδων εκείνων που οι ισχυροί του πλανήτη σκόπευαν να επιβάλουν παγκοσμίως από τη δεκαετία του 80 και μετά.

Το πρόγραμμά τους, που παρέδωσαν στον Πινοσέτ τη μέρα της ανατροπής του Αλλιέντε,  συνίστατο σε μαζικές ιδιωτικοποιήσεις και περικοπές των κοινωνικών δαπανών. Τα αντιλαϊκά αυτά μέτρα έγιναν δυνατά χωρίς αντίδραση χάρη στη δικτατορία. Πέτυχαν μία ανάπτυξη της τάξης του 5-8% και μίλησαν για “χιλιανό θαύμα”. Όμως, οι πιο πλούσιοι ή φίλοι του καθεστώτος επωφελήθηκαν περισσότερο. Η ανεργία που μόλις ξεπερνούσε το 4%, το 1973, ανέβηκε στο 15% το 1975 και στο 21% το 1982. Τη χρονιά εκείνη και ο πληθωρισμός έφτασε το 20%. Πολλοί εργαζόμενοι του δημόσιου τομέα έχασαν τη δουλειά τους. Ο πλουτισμός κάποιων προνομιούχων συνδυάστηκε με την άνοδο της φτώχειας.

Το 1990, ο Πινοσέτ απροσδόκητα έχασε δεύτερο δημοψήφισμα, με το οποίο διεκδικούσε νέα οκταετή προεδρική θητεία. Τον αντικατέστησε ο χριστιανοδημοκράτης Πατρίσιο Αλουίν. Τούτο σήμανε και την απομάκρυνση των “Παιδιών του Σικάγου” από την κυβερνητική εξουσία. Κάποιοι συνέχισαν ως διευθυντές επιχειρήσεων που οι ίδιοι είχαν ιδιωτικοποιήσει προηγουμένως.

Ο εξόριστος χιλιανός πολιτικός και οικονομολόγους Ορλάντο Λετελιέ, που δολοφονήθηκε στο εξωτερικό από όργανα της Χούντας, τους κατάγγειλε ότι το πρόγραμμά τους μόνο με τη βία μπορούσε να εφαρμοστεί. “με την εξόντωση χιλιάδων ανθρώπων, τη δημιουργία στρατοπέδων συγκέντρωσης σε όλη τη χώρα και τη φυλάκιση 100.000 ανθρώπων σε τρία χρόνια...Στη Χιλή, η απαξίωση για την πλειοψηφία και η οικονομική ελευθερία  για μια χούφτα προνομιούχων είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος“.    (Νάομι Κλάιν “Η στρατηγική του σοκ”, 2008).

Το “πείραμα” της Χιλής έχει τύχει γενικευμένης εφαρμογής, με τα ίδια αποτελέσματα. Ακόμα και στη Γερμανία, η άνοδος της ανάπτυξης είναι ευθέως ανάλογη με την άνοδο του προσδόκιμου της φτώχειας, όπως αποδείξαμε σε προηγούμενη ανάρτηση. 

Δυστυχώς, η αύξηση της ανισότητας, η ταυτόχρονη αύξηση της φτώχειας των πολλών και του πλούτου των ολίγων είναι βασικό χαρακτηριστικό του συστήματος Ευρώ. 

Οι αντιλήψεις που θέτουν την ατομική ιδιοκτησία και τον “ελεύθερο ανταγωνισμό” πάνω από το συμφέρον του κοινωνικού συνόλου, πέρασαν και στο χουντικό Σύνταγμα, που μένει σε ισχύ.

Ο Πινοσέτ και μετά την παράδοση της Προεδρίας έμεινε αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων για μεγάλο διάστημα. Παράλληλα, οι πολιτικοί του επίγονοι έχουν ενσωματωθεί στο πολιτικό σύστημα και εναλλάσσονται στην εξουσία με τους αντιπάλους του. χριστιανοδημοκράτες ή σοσιαλιστές: αντίπαλοι επί Αλλιέντε, συμμάχησαν κατά της δικτατορίας και της ακροδεξιάς.

Αυτή είναι η εξήγηση του συνθήματος στη φωτογραφία. Ολόψυχα ευχόμαστε, ο νεοφιλελευθερισμός και η χρηματοκρατία να πεθάνουν στον τόπο που γεννήθηκαν και στον κόσμο ολόκληρο. Για να ζήσουν οι λαοί με δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια. Για να μη καταστέλλει η ασυδοσία των ολίγων την ελευθερία των πολλών, όπως έγινε στη Χιλή το 1973-1990.