Η βαθιά γνώση της ύλης κάνει έναν εκπαιδευτικό αποτελεσματικό;

by Gm86http://imgur.com/gallery/dFJ7gVh Περιοδικό LIFE

 Εισαγωγή επιμέλεια: fresh-education

Υπάρχει μια διάχυτη ιδεολογία, ότι όσο μεγαλύτερη η ειδίκευση  του εκπαιδευτικού  σε ένα γνωστικό  αντικείμενο τόσο αυξάνεται και η αποτελεσματικότητά της διδασκαλίας του στη σχολική τάξη.

 Όταν ο εκπαιδευτικός  είναι ειδικευμένος σε κάποιο γνωστικό αντικείμενο, οι μαθητές θα μάθουν περισσότερα, και ο ίδιος θα δώσει  με εύκολο τρόπο σε αυτούς, ως βαθύς γνώστης του αντικειμένου του, να "καταλάβουν", σε οποιαδήποτε τάξη και βαθμίδα εκπαίδευσης κi αν πηγαίνουν. Αυτή η ιδεολογία έχει τις βάσεις της στην παραδοσιακή θεώρηση της διδακτικής ως μια πράξη μετάδοσης της γνώσης από τον εκπαιδευτικό στο μαθητή.

Σύμφωνα με αυτή την ιδεολογία προκύπτουν  οι παρακάτω λανθασμένες  πεποιθήσεις για την διδακτική:

•   Εναι μια εύκολη υπόθεση για έναν εκπαιδευτικό, με συγκεριμένη ειδίκευση σε γνωστικό αντικείμενο, να διδάσκει το μάθημά του σε όλες τις βαθμίδες αφού πάντα θα χρησιμοποιεί μόνο ένα μέρος από το τεράστιο απόθεμα της εξιδικευμένης γνώσης που διαθέτει.

• Ο εκπαιδευτικός Α.θμιας απλά διαθέτει  ένα "βασικό πακέτο" γνώσεων που χρησιμοποιεί γιατί δε του χρειάζεται κάτι παραπάνω, για τις "απαιτήσεις" του δημοτικού.

• Ότι στα Πανεπιστήμια οι εκπαιδευτικοί διδάσκονται και μαθαίνουν καλά την ύλη που θα διδάξουν στα σχολεία.

 Είναι όμως έτσι ; 

Από τα πολλά κείμενα διδακτικής, διαφόρων γνωστικών αντικειμένων, επιλέξαμε ένα  σύντομο απόσπασμα από κείμενο του Gaston Bachelard που καταδεικνύει την πιο ουσιαστική ικανότητα που πρέπει να διαθέτει ένας εκπαιδευτικός για   μια αποτελεσματική  διδασκαλία.

 Το παρακάτω απόσπασμα από το κείμενο του Γκαστόν Μπασλάρ : "H μόρφωση του επιστημονικού πνεύματος" που βρίσκεται στο βιβλίο: Επιστημολογία- Κείμενα, εκδ. Νήσος1997 επιμέλεια Γ. Κουζέλης, μας λέει το αντίθετο από την ιδεολογία που περιγράφτηκε παραπάνω. Ότι δηλαδή, δεν είναι καθόλου αρκετή για μια αποτελεσματική διδασκαλία η βαθιά γνώση του αντικειμένου της διδασκαλίας. Αναγκαίος παράγοντας, που προσδιορίζει την αποτελεσματικότητά της, είναι οι γνώσεις διδακτικής που κατέχει ο εκπαιδευτικός στο αντικείμενό του. Ο συνδυασμός αυτών των δύο παραγόντων μπορεί να κάνει μια διδασκαλία πραγματικά "εκρηκτική". Υπάρχει διαφορά μεταξύ  διδασκαλίας  και  διδακτικής   ενός μαθήματος.

Κάθε γνωστικό αντικείμενο, μαθηματικά, γλώσσα, ιστορία κλπ., σε οποιαδήποτε τάξη και βαθμίδα και αν διδάσκεται,  έχει τη διδασκαλία του αλλά έχει και τις διδακτικές του. Το παρακάτω  κείμενο του Bachelard εστιάζει στη διδακτική της Φυσικής και ανατρέπει την  ιδεολογία  ότι όσο περισσότερες γνώσεις έχει προς μετάδοση ο εκπαιδευτικός τόσο πιο  αποτελεσματικός είναι.

Το κείμενο είναι μία μικρή γεύση από το κεφάλαιο της διδακτικής της Φυσικής που αφορά  τις πρακτικοβιωματικές γνώσεις των μαθητών που και αυτό με τη σειρά του είναι ένα ελάχιστο μέρος του "πακέτου" της διδακτικής της Φυσικής και όχι της διδασκαλίας της που αφορά τα γνωστικά αντικείμενά της. 

 Gaston Bachelard : "H μόρφωση του επιστημονικού πνεύματος"

Η έννοια του επιστημολογικού εμποδίου

 Στην εκπαίδευση η έννοια του παιδαγωγικού εμποδίου είναι άγνωστη. Εντυπωσιάστηκα πολλές φορές από το γεγονός ότι οι καθηγητές των φυσικών επιστημών, περισσότερο ακόμα απ΄ ότι οι άλλοι, αν είναι δυνατό κάτι τέτοιο, δεν καταλαβαίνουν ότι δεν τους καταλαβαίνουν. Λιγοστοί είναι εκείνοι  που εμβαθύνουν στην ψυχολογία του λάθους, της άγνοιας και της απερισκεψίας.  Οι καθηγητές των φυσικών επιστημών φαντάζονται ότι το πνεύμα αρχίζει  σαν ένα μάθημα, ότι μπορούμε πάντα να ξαναφτιάξουμε μια νωχελική πνευματική εξέλιξη επαναλαμβάνοντας μια τάξη, ότι μπορούμε να κάνουμε κατανοητή μια απόδειξη επαναλαμβάνοντάς τη σημείο προς σημείο. 

Δεν πήραν υπόψη τους ότι ο έφηβος φθάνει στην τάξη της φυσικής με εμπειρικές γνώσεις που είναι ήδη διαμορφωμένες: δεν πρόκειται τότε για την απόκτηση μιας εμπειρικής καλλιέργειας αλλά μάλλον για αλλαγή εμπειρικής καλλιέργειας, για την ανατροπή των εμποδίων που συσσωρεύει ήδη η καθημερινή ζωή. Ένα μόνο παράδειγμα η ισορροπία των επιπλεόντων σωμάτων είναι αντικείμενο μιας οικείας διαίσθησης, η οποία αποτελεί έναν ιστό λαθών. Με έναν λίγο-πολύ σαφή τρόπο, αποδίδουμε μια δραστηριότητα στο σώμα που επιπλέει ή, καλύτερα, στο σώμα που κολυμπάει. Αν προσπαθήσουμε με το χέρι να βυθίσουμε ένα κομμάτι ξύλου στο νερό εκείνο αντιστέκεται. Δεν αποδίδουμε εύκολα την αντίσταση στο νερό. Είναι λοιπόν πολύ δύσκολο να κάνουμε κάποιον να καταλάβει την αρχή του Αρχιμήδη στην εντυπωσιακή της μαθηματική απλότητα, αν δεν έχουμε κατ΄ αρχάς ασκήσει κριτική και δεν έχουμε αποδιοργανώσει το ασαφές  σύμπλεγμα των πρώτων διαισθήσεων. Ιδιαίτερα χωρίς αυτή τη ψυχανάλυση των αρχικών λαθών δεν θα κάνουμε ποτέ κάποιον να καταλάβει  ότι το σώμα που αναδύεται και το σώμα που είναι εντελώς βυθισμένο υπακούουν στον ίδιο νόμο.
Σημ. Ο Μπασλάρ αναφέρεται σε όσους εκπαιδευτικούς διδάσκουν Φυσική

http://fresh-education.blogspot.gr/