Μαριάνθη Πελεβάνη
Μπορεί οι μαθητές στην Ιαπωνία να μην κάνουν κοπάνες από το σχολείο, να μην αργούν να πάνε στα μαθήματα, να μην αγνοούν ποτέ όσα τους διδάσκει ο καθηγητής τους την ώρα του μαθήματος, μπορεί το ιαπωνικό εκπαιδευτικό σύστημα να κατατάσσεται στα δέκα καλύτερα παγκοσμίως από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF) και την Παγκόσμια Έκθεση Ανταγωνιστικότητας, ωστόσο μεταξύ του 1972 και του 2013, αυτοκτόνησαν 18.084 παιδιά. Κατά μέσο όρο, 92 παιδιά αυτοκτονούν κάθε χρόνο στις 31 Αυγούστου, 131 την 1η Σεπτεμβρίου και 94 στις 2 Σεπτεμβρίου. Αύξηση στις αυτοκτονίες παιδιών παρατηρείται και στις αρχές Απριλίου, όταν ξεκινά το πρώτο εξάμηνο στα σχολεία της χώρας.
Μάλιστα, η κυβέρνηση της Ιαπωνίας έχει προβεί σε πάρα πολλές ενέργειες -για παράδειγμα, ιδρύοντας ειδικά ινστιτούτα ή ανοίγοντας ειδικές τηλεφωνικές γραμμές- προκειμένου να βοηθήσει όσους έχουν τάσεις αυτοκτονίας.
«Το δεύτερο εξάμηνο ξεκινά σε λίγο. Αν σκέφτεσαι να αυτοκτονήσεις επειδή μισείς το σχολείο τόσο πολύ, γιατί δεν έρχεσαι σε εμάς; Έχουμε κόμικ και ελαφριά μυθιστορήματα. Κανένας δεν θα σε κατσαδιάσει αν περάσεις όλη τη μέρα εδώ. Να μας θυμάσαι σαν το καταφύγιό σου, αν σκέφτεσαι να διαλέξεις τον θάνατο αντί του σχολείου τον Σεπτέμβριο».
Η ανάγνωση και μόνο του tweet μίας δημόσιας βιβλιοθήκης, το οποίο «απαντά» στο δίλημμα αυτοκτονία ή σχολείο, προτρέποντας τα παιδιά να μην πάνε στην τάξη, προκαλεί περίεργα συναισθήματα. Ωστόσο, για την κοινωνία στην Ιαπωνία, αυτό το δίλημμα είναι μία πραγματικότητα.
Για παράδειγμα, όπως αναφέρει το BBC, στη χώρα υπάρχει εφημερίδα ειδικά για παιδιά που αρνούνται να πάνε στο σχολείο. Πρόκειται για μη κερδοσκοπική οργάνωση, η οποία μετρά 17 χρόνια ζωής. Αφορμή για τη δημιουργία της, ήταν τρία τραγικά περιστατικά που συνέβηκαν το 1997: δύο παιδιά αυτοκτόνησαν στις 31 Αυγούστου, και τρία άλλα παιδιά έκαψαν το σχολείο τους την ίδια περίοδο.
«Κόλαση εξετάσεων» και Ρονίν
«Κόλαση εξετάσεων» αποκαλούν την περίοδο προετοιμασίας για την είσοδο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ιαπωνία. Ο λόγος είναι ότι ο ανταγωνισμός είναι τόσο υψηλός που μόνο το 76% των αποφοίτων των σχολείων συνεχίζουν την εκπαίδευσή τους μετά το γυμνάσιο.
Στην τελευταία τάξη της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, οι Ιάπωνες μαθητές πρέπει να εξεταστούν σε ένα πολύ σημαντικό διαγώνισμα, που κρίνει το μέλλον τους. Κάθε μαθητής μπορεί να επιλέξει ένα κολέγιο στο οποίο θα ήθελε να πάει κι αυτό το κολέγιο έχει μια συγκεκριμένη απαίτηση βαθμολογίας. Εάν ένας φοιτητής δεν επιτύχει τη βαθμολογία αυτή, δεν μπορεί να εισαχθεί στο συγκεκριμένο κολέγιο.
Αυτή η δοκιμασία είναι το αποκορύφωμα των ετών έντονης προετοιμασίας που αρχίζει ήδη από το νηπιαγωγείο. Οι μητέρες προσεύχονται σε ειδικά ιερά Shinto για την επιτυχία των παιδιών τους και οι σπουδαστές αγοράζουν κούκλες daruma, που έχουν σκοπό να κρατήσουν τα κακά πνεύματα και τους δαίμονες μακριά, για να φέρουν καλή τύχη.
«Ο καθένας μπορεί να φτάσει σε ένα πανεπιστήμιο στην Ιαπωνία αυτή τη στιγμή», δηλώνει στο εκτενές ρεπορτάζ του Atlantic, ο Greg Poole, καθηγητής κοινωνικής ανθρωπολογίας στο Ινστιτούτο Φιλελεύθερων Τεχνών του Πανεπιστημίου Doshisha στο Κιότο. Αλλά σε μια εξαιρετικά διαστρωμένη χώρα όπως η Ιαπωνία, μόνο τα κορυφαία δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια της χώρας μπορούν να εγγυηθούν στους νέους ενήλικες μια ελπιδοφόρα προοπτική.
Oι φοιτητές που δεν μπαίνουν σε ένα πολυπόθητο δημόσιο πανεπιστήμιο θα περιμένουν ένα χρόνο για να επαναλάβουν τη δοκιμασία, κατά τη διάρκεια του οποίου, αυτοί οι νέοι ενήλικες, γνωστοί ως Ρονίν, πηγαίνουν φροντιστήριο. Τα φροντιστήρια είναι πολύ διαδεδομένα (λέγονται Juku ή Yobikou). Ειδικεύονται στις τεχνικές λύσης προβλημάτων για τις παραπάνω εξετάσεις. Σε αυτά πηγαίνουν είτε μαθητές παράλληλα με το Λύκειο είτε απόφοιτοι Λυκείου που χρειάζονται έξτρα προετοιμασία για να μπουν στο πανεπιστήμιο. Οι δεύτεροι πηγαίνουν την ημέρα (δίδακτρα $5-7000 το χρόνο). Οι πρώτοι: $100-200 ανά τάξη και ανά μήνα.
Στην Ιαπωνία, όπως και στην Κίνα, η διαδικασία προετοιμασίας για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο αρχίζει νωρίς. Ο ανταγωνισμός γύρω από την τριτοβάθμια εκπαίδευση ώθησε μια κερδοφόρα βιομηχανία προπαρασκευαστικών τάξεων και των λεγόμενων «κυλιόμενων» σχολείων. Αυτά τα προγράμματα είναι τόσο περιζήτητα ώστε ακόμη και οι γονείς κρίνονται σε συνεντεύξεις ενώ οι υποψήφιοι πρέπει τεστάρονται σε εκτιμήσεις ικανότητας (συνήθως αποτελούνται από γραπτό τεστ, έργα τέχνης, παζλ, μέχρι και σωματικές ασκήσεις) για να εξασφαλίσουνε μια θέση. Για να προετοιμαστούν, λοιπόν πηγαίνουν στο σχολείο juku ή cram, μια διαδικασία που απαιτεί τεράστια επένδυση χρόνου και χρήματος, που μόνο η ανώτερη οικονομική τάξη μπορεί να αντέξει οικονομικά. Ορισμένες οικογένειες χρεώνονται για να πληρώσουν το σχολείο cram, το οποίο μπορεί να κοστίσει ως και 13.000 δολάρια το χρόνο, το μισό του μέσου καθαρού εισοδήματος των νοικοκυριών στην Ιαπωνία.
Είναι ενδεικτικό ότι Ρονίν ονομάζονταν οι σαμουράι που έμεναν δίχως άρχοντα όταν αυτός πέθαινε ή σκοτωνόταν σε κάποια μάχη, ήταν αναγκασμένοι να περιπλανιούνται και απουσία ενός δασκάλου, έχαναν την κοινωνική τους θέση και αποκλείονταν από πολλές παραδοσιακές μορφές απασχόλησης. Η αναλογία μεταξύ της σύγχρονης χρήσης του όρου και της σημασίας του στην αρχαιότητα είναι σημαντική, καθώς δηλώνει το κοινωνικό στίγμα που συνδέεται με την αποτυχία της δοκιμασίας για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο.
Σε μια ανάλυση του 2014, οι Ιάπωνες ψυχίατροι διαπίστωσαν ότι περίπου το 58% των Ρονίν που ερευνούσαν είχαν κατάθλιψη. Οι επιστήμονες κατέστησαν σαφή τη σχέση μεταξύ της αγχωτικής σχολικής εκπαίδευσης και της κακής ψυχικής υγείας μεταξύ των φοιτητών που «γονατίζουν» για να επαναλάβουν τη δοκιμασία της εισαγωγής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου