Για τον Νίκο Τεμπονέρα

του Γιώργου Καλημερίδη

Στις 9 Γενάρη συμπληρώνονται 27 χρόνια από τη δολοφονία του συναδέλφου μας Νίκου Τεμπονέρα, από το παρακράτος της Δεξιάς. Το ιστορικό πλαίσιο της δολοφονίας του είναι γνωστό. Η κυβέρνηση της ΝΔ προσπάθησε να επιβάλει νεοσυντηρητικά- θατσερικής έμπνευσης- νομοσχέδια με σκοπό την πειθάρχηση των μαθητών, γεγονός που οδήγησε, σε μια πολύ αρνητική κατά τα αλλά πολιτική συγκυρία για το εκπαιδευτικό κίνημα, στον μαζικό ξεσηκωμό της νεολαίας. Η προσπάθεια της κυβέρνησης, μετά τις γιορτές, να καταστείλει το κίνημα των καταλήψεων, διαμέσου «αγανακτισμένων νοικοκυραίων» και ακροδεξιών συμμοριών, οδήγησε στην τελική δολοφονία του Τεμπονέρα.

Για τη δική μου γενιά, ωστόσο, η δολοφονία Τεμπονέρα είναι η αρχή της δικής μας πρόωρης

πολιτικής ενηλικίωσης, όταν από ανήλικοι μαθητές καταληψίες τότε, 27 χρόνια αργότερα, είμαστε πια μάχιμοι εκπαιδευτικοί. Μεσολάβησαν πολλά αυτά τα 27 χρόνια! Σε κάθε περίπτωση, η δολοφονία του ήταν ένα «ρήγμα» που μας έσπρωξε να ενταχθούμε στους αγώνες για το σχολείο και τη μόρφωση σε μια εποχή, κάθε άλλο παρά ευνοϊκή για συλλογικές στρατεύσεις και επιπλέον να σκεφτούμε πιο σοβαρά το διακύβευμα που λέγεται δημόσιο σχολείο αλλά και τη συνολική ιστορική πορεία των λαϊκών αγώνων γύρω από το δικαίωμα στη μόρφωση. Μάθαμε, σε μια εποχή ιστορικής λήθης και του περιβόητου τέλους της Ιστορίας, στον δρόμο, στο πεζοδρόμιο και στα συνθήματα ουσιαστικά για τον Πέτρουλα και το 15 % για την Παιδεία, κοιτάξαμε με άλλο μάτι την εξέγερση του Πολυτεχνείου, ασχοληθήκαμε με τον Γληνό και τους μορφωτικούς αγώνες του Μεσοπολέμου και της Κατοχής. Σε μια εποχή που απλωνόταν ο ατομικιστικός ναρκισσισμός του ΚΛΙΚ και ο πρωτόγονος εθνικισμός των διάφορων μακεδονομάχων, συνειδητοποιήσαμε ότι υπάρχει και άλλος δρόμος, δύσκολος δρόμος, αλλά όμορφος, ανθρώπινος, πιο νεανικός, έστω και αν κατηγορούνταν ως παλιομοδίτικος.

Από εκεί και μετά -για μένα τουλάχιστον- ήταν σαφές ότι ερχόμασταν από μακριά και πηγαίναμε μακριά! Ιστορικά αυθαίρετα ενδεχομένως , οι «ιστορικές κλωστές» στο μυαλό μου έδεναν τον εξόριστο Γληνό, με την μάχη της ΕΠΟΝ έξω από το Πολυτεχνείο το 44, με τον Πέτρουλα, με την εξέγερση του 73 και τον Τεμπονέρα. Δεν ήταν τόσo απλά τα πράγματα ασφαλώς, αλλά δεν ήταν και δεν είναι καθόλου αυθαίρετος αυτός ο λογισμός.

Για τη δική μου γενιά ο Τεμπονέρας δεν έφυγε ποτέ! Ήταν παρών στα εξεταστικά κέντρα το 98, στις καταλήψεις των μαθητών το 99, στους αγώνες των φοιτητών το 2006, στη μάχη ενάντια στις συγχωνεύσεις των σχολικών μονάδων αλλά και στον αγώνα ενάντια στις απολύσεις και την αξιολόγηση πριν 4 χρόνια. Ως απλός άνθρωπος, όλα αυτά τα χρόνια ταλαντεύτηκα και φοβήθηκα επίσης! Ο Τεμπονέρας με βοήθησε να ξεπεράσω κάθε ταλάντευση και κάθε φόβο! Ο Τεμπονέρας, όχι ως μεμονωμένο άτομο, αλλά ως μια κορυφαία ιστορική ψηφίδα μιας ευρύτερης ιστορικής διαδικασίας πολλών μικρών και μεγάλων αγώνων. Είναι μια παρακαταθήκη και ένα ιστορικό βίωμα από τα οποία δεν μπορείς να πας πίσω.

Κατά τη γνώμη μου, η δολοφονία Τεμπονέρα δεν είναι μια επέτειος, μια γραφειοκρατική υποχρέωση που αναλαμβάνει να διεκπεραιώσει μέχρι και η ΑΔΕΔΥ. Είναι το ιστορικό συνεχές ενός λαϊκού αγώνα που εδώ και δεκαετίες αναζητεί τη δικαίωση. Υποχωρεί, λαθεύει, διαπερνάται από αντιφάσεις και ταλαντεύεται, αλλά την ίδια στιγμή σηκώνει και πάλι το κεφάλι ψηλά, προχωράει, ανατρέπει κυρίαρχες βεβαιότητες, βγάζει τη γλώσσα στους κυρίαρχους κάθε εποχής και αναπτύσσει όλο και πιο προωθημένες και απρόβλεπτες μορφές συλλογικότητας.

Νιώθω ότι είμαι μέρος αυτού του κινήματος και το οφείλω σε μεγάλο βαθμό και στον βίαιο θάνατο του Τεμπονέρα. Για όλους εμάς έχει μια αξία να αναστοχαστούμε, 27 χρόνια μετά από τη θυσία του, τα διακυβεύματα του αύριο και το ιστορικό συνεχές των αγώνων μας, χωρίς ασφαλώς να υποτιμάμε τις τομές και το καινοφανές της σημερινής συγκυρίας. Η προωθητική διαλεκτική συνέχειας και τομής, μνήμης και νέων υποχρεώσεων είναι ο πιο ουσιαστικός τρόπος για να τιμήσουμε σήμερα τον Νίκο Τεμπονέρα.

Σε κάθε περίπτωση, οι στίχοι του Μανόλη Αναγνωστάκη ταιριάζουν απόλυτα με αυτό που θέλουμε να εκφράσουμε προς τιμήν του:

                            Κι έχετε στο χέρι ένα σφυρί και σαν τους γύφτους

                                   Σφυροκοπάτε αδιάκοπα στο ίδιο αμόνι.

                        Σαν τους γύφτους σφυροκοπάμε αδιάκοπα στο ίδιο αμόνι.