9 Απριλίου 1941: Η Θεσσαλονίκη στη σκιά του αγκυλωτού σταυρού
9 Απριλίου 2023: «Απαιτούμε, δεν επαιτούμε τις γερμανικές οφειλές!»
Θεσσαλονίκη 9 Απριλίου 2023
9 Απριλίου 1941: Η Θεσσαλονίκη στη σκιά του αγκυλωτού σταυρού
9 Απριλίου 2023: «Απαιτούμε, δεν επαιτούμε τις γερμανικές οφειλές!»
Η κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τα ναζιστικά στρατεύματα, στις 9 Απριλίου 1941, με την σχεδόν τετραετή βάρβαρη κατοχή που τη συνόδευσε, σημάδεψε τραγικά και ανεξίτηλα την ιστορία της πόλης. Στους επόμενους μήνες πολλοί αξιωματούχοι του ναζιστικού καθεστώτος θα τονίσουν ότι το μελλοντικό γερμανικό Ράιχ πρέπει να ελέγχει μακροπρόθεσμα τη σημαντική αυτή πόλη - πύλη προς την Κεντρική Ευρώπη. Μάλιστα η ηγεσία του γερμανικού Πολεμικού Ναυτικού, σε υπόμνημά της προς τον Χίτλερ, υπογράμμιζε τη γεω-στρατηγική σημασία της Θεσσαλονίκης, ως «ηπειρωτικό τερματικό σημείο της γραμμής στρατιωτικών δυνάμεων της Γερμανίας» και ως συνδετικό κρίκο μαζί με το «Φρούριο Κρήτη», η οποία πρέπει να παραμείνει στα γερμανικά χέρια είτε σε συνθήκες πολέμου είτε ειρήνης.
Η κατάληψη της Θεσσαλονίκης ξεσκέπασε ταυτόχρονα και τον κάλπικο «πατριωτισμό» των εγκάθετων της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου στις αρχές της πόλης, που είτε έσπευσαν να την εγκαταλείψουν, πριν ακόμη εισβάλουν οι γερμανικές δυνάμεις, είτε να τις υποδεχθούν στην πλ. Βαρδάρη. Μάλιστα, την επομένη, 10-4-1941, ο δήμαρχος Κ. Μερκουρίου με προκήρυξή του κάλεσε το λαό της πόλης να καθίσει στα αβγά του ως «υπέρτατον πατριωτικόν καθήκον», αφού «ο στρατός της Γερμανίας από της πρώτης στιγμής της εισόδου του εις την πόλιν ετήρησεν έναντι ημών στάσιν γενναιόφρονα και ιπποτικήν» και «ουδέν έχει να φοβηθή τιθέμενος υπό την προστασίαν ενός έθνους γενναίου και ευγενούς. Η τιμή του, η ζωή του και η περιουσία του θα είναι πλήρως εξησφαλισμένη»(!)
Η στάση αυτή υποτέλειας απέναντι στο Γ’ Ράιχ επέτρεψε σε διάφορα πρώην στελέχη του μεταξικού καθεστώτος να διατηρήσουν τις διοικητικές τους θέσεις και μετά την κατάληψη της πόλης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η παραμονή του αντιστράτηγου Νικόλαου Ραγκαβή στη θέση του Γενικού Διοικητή Μακεδονίας, που επικύρωσε ο Γερμανός στρατιωτικός διοικητής Θεσσαλονίκης-Αιγαίου, Βίλχελμ Λιστ, στις 19 Απριλίου του 1941.
Οι εκτελέσεις ήταν καθημερινό φαινόμενο στην πόλη εκείνα τα δίσεκτα χρόνια, ακόμα κι αν επρόκειτο για ανήλικους, «λόγω της σωματικής των αναπτύξεως»(!).Το Επταπύργιο, το Κόκκινο Σπίτι, η τούμπα του στρατοπέδου Παύλου Μελά, τα Σφαγεία, το Ντουντουλάρ και το Αραπλί, η σημερινή Νέα Ιωνία, ο Γαλλικός ποταμός, η Μίκρα, ο δρόμος προς το Κιλκίς και ποιος ξέρει πόσοι άλλοι τόποι ακόμα ποτίστηκαν με αίμα. Χώρια οι εν ψυχρώ εκτελεσμένοι από τους ταγματασφαλίτες συνεργούς των χιτλερικών, ενώ με τη γενοκτονία των 50.000 Εβραίων συμπολιτών μας στα στρατόπεδα θανάτου, αφανίστηκε το 1/5 του πληθυσμού της πόλης.
Ωστόσο, 82 χρόνια μετά τη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα, η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, αν και καθολικός διάδοχος του Γ’ Ράιχ, αρνείται να αποδώσει Δικαιοσύνη και Αποζημίωση, Δικαιοσύνη και Επανόρθωση για τα αποτρόπαια εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διέπραξε η ναζιστική Γερμανία στην Ελλάδα: τον λιμό της Κατοχής, τις μαζικές σφαγές αμάχων, την εξολόθρευση της ελληνικής εβραϊκής κοινότητας, την πυρπόληση χωριών, την αρπαγή του κατοχικού δανείου, την καταναγκαστική εργασία, τη συστηματική λεηλασία του εθνικού μας πλούτου, την καταστροφή πολιτιστικών μνημείων, την κλοπή και λεηλασία των αρχαιολογικών μας θησαυρών. Επιπλέον, καταστρατηγώντας κάθε κανόνα δικαίου και ηθικής, επιχειρεί με τα τριάκοντα αργύρια των περιβόητων γερμανικών ταμείων και ιδρυμάτων να πλαστογραφήσει την Ιστορία και να ενταφιάσει τη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών.
Παρά την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης το 1982, εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να υπάρχουν κατάλοιπα του κατοχικού παρελθόντος σε δρόμους και πλατείες της Θεσσαλονίκης και σε άλλα σημεία της χώρας, τα οποία πρέπει άμεσα να αποκαθηλωθούν.
Καλούμε την ελληνική κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα να εφαρμόσουν, επιτέλους, την ομόφωνη απόφαση της Βουλής των Ελλήνων της 17ης Απριλίου 2019 και να προχωρήσουν, όπως έχουν υποχρέωση, στη μεθοδική και σθεναρή διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών, καταργώντας παράλληλα τα απαράδεκτα νομικά εμπόδια που στερούν τα θύματα από το δικαίωμά της προσφυγής στο φυσικό τους δικαστή! Δεν νοείται άλλη παλινωδία ή καθυστέρηση στο μείζον ζήτημα της διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών, που ενώνει, όσο ελάχιστα θέματα, τον ελληνικό λαό.
Απευθύνουμε δραματική έκκληση να σταματήσει η αιματοχυσία και να τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία. Υπενθυμίζουμε στη διεθνή κοινότητα ότι όσο δεν αποδίδεται δικαιοσύνη για τα εγκλήματα πολέμου και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όσο δεν τιμωρούνται οι θύτες και δεν αποζημιώνονται τα θύματα, διατρέχουμε τον κίνδυνο επανάληψης των εγκλημάτων αυτών.
Συνεχίζουμε τον αγώνα για Μνήμη και Δικαιοσύνη, Ειρήνη και Δημοκρατία ανυποχώρητα! Το απαιτεί η Θεσσαλονίκη – μαρτυρική πόλη, η πόλη όπου ιδρύθηκε στις 15 Μαΐου 1941, η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση στην κατεχόμενη Ευρώπη.
Καλούμε τους πολίτες της Θεσσαλονίκης, τη Μ. Δευτέρα, 10 Απριλίου 2023, στις 7 μ.μ., στο Γερμανικό Προξενείο Θεσσαλονίκης (νέα παραλία, Μ. Αλεξάνδρου 33) σε ειρηνική παρέμβαση διαμαρτυρίας για τη μη απόδοση των απαράγραπτων και ισχυρά τεκμηριωμένων γερμανικών οφειλών προς την Ελλάδα.
Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗΣ ΤΩΝ ΟΦΕΙΛΩΝ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Αναδημοσίευση από tvxs.gr, το σπουδαίο αυτό ιστορικό άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στον ιστότοπό μας στις 09/04/2016
Του Αριστομένη Συγγελάκη, Διδάκτωρα του Πανεπιστημίου Αθηνών - Μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα και της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δήμου Βιάννου.
Του Αριστομένη Συγγελάκη, Διδάκτωρα του Πανεπιστημίου Αθηνών - Μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα και της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δήμου Βιάννου.
«Η μαχητική δύναμη της ομάδας φραγμού του Ρούπελ ήταν ανέπαφη τη
στιγμή που υπογράφηκε η ανακωχή. Οι Έλληνες αμύνθηκαν με λύσσα και το
ηθικό τους ήταν ακλόνητο». A. Buchner, Γερμανός στρατιωτικός ειδικός, 1957[1].
Μετά την αποτυχία του Μουσολίνι να καταλάβει την Ελλάδα, λόγω της
ηρωικής αντίστασης του ελληνικού στρατού, το Γ’ Ράιχ επιτέθηκε στην
Ελλάδα: την Κυριακή των Βαΐων, 6 Απριλίου 1941, στις 5.15 τα ξημερώματα,
11 γερμανικές μεραρχίες εφορμούν εναντίον της χώρας μας (ταυτόχρονα
άλλες 15 μεραρχίες εφορμούν εναντίον της Γιουγκοσλαβίας), ενώ παράλληλα
σφυροκοπούν με πυροβολικό και αεροπορία τις ελληνικές θέσεις. Το ίδιο
βράδυ και την επόμενη μέρα η Λουφτβάφε σφυροκοπά αλύπητα τον Πειραιά,
βυθίζοντας 11 ελληνικά και συμμαχικά πλοία. Έτσι, η Ελλάδα, όπως
επισημαίνει ο Μανώλης Γλέζος, γίνεται το μόνο ευρωπαϊκό έθνος που υποχρεώνεται να πολεμήσει ταυτόχρονα εναντίον δύο μεγάλων δυνάμεων, που διαθέτουν φοβερή υπεροπλία.[2]
Παρά τον σχετικό αιφνιδιασμό, η αντίσταση των Ελλήνων, ιδίως
στα ισχυρά οχυρά της λεγόμενης Γραμμής Μεταξά, είναι τόσο γενναία, που
καταπλήσσει όλη την ανθρωπότητα. Όμως η απροσδόκητα γρήγορη
κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας, η πλημμελής πολεμική προετοιμασία, καίρια
λάθη στην πολεμική τακτική (όπως ο εγκλωβισμός μεγάλων δυνάμεων στο
αλβανικό μέτωπο), τα πισωγυρίσματα των Συμμάχων και η καταφανής
στρατιωτική υπεροπλία του Γ’ Ράιχ, είχαν ως αποτέλεσμα την επικράτηση
των Γερμανών. Στις 8 Απριλίου οι Γερμανοί παρακάμπτουν τα οχυρά και δια
της ελληνογιουγκοσλαβικής μεθορίου εισέρχονται σε ελληνικό έδαφος. Οι
δύο τεθωρακισμένες μεραρχίες περνούν αστραπιαία από την όχθη της λίμνης
Δοϊράνη και την αφύλακτη κοιλάδα του Αξιού, πριν καν οι Βρετανοί
προλάβουν να ανατινάξουν την τελευταία γέφυρα, και στις 9 Απριλίου
καταλαμβάνουν τη Θεσσαλονίκη.
Τους κατακτητές υποδέχεται στην Πλατεία Βαρδαρίου μία «ανήμπορη και θλιβερή αντιπροσωπεία»[3],
στην οποία συμμετείχαν ο δήμαρχος Κωνσταντίνος Μερκουρίου, ο
μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος και ο γερμανοσπουδασμένος και
εθνικοσοσιαλιστικών απόψεων, Καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου
Περικλής Βιζουκίδης. Για λόγους ιστορικής αλήθειας και δικαιοσύνης
οφείλουμε να διαχωρίσουμε από τους θλιβερούς Μερκουρίου και Βιζουκίδη,
τον Μητροπολίτη Γεννάδιο, αναγνωρίζοντας τις συνεπείς του προσπάθειες
και διαβήματα εναντίον των διακρίσεων και διώξεων των Εβραίων της
Θεσσαλονίκης[4].
Οι προσπάθειες αυτές κορυφώθηκαν στις 23.3.1943 με την συνυπογραφή από
κοινού με τον Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό και 29 προέδρους οργανώσεων (της
Ακαδημίας Αθηνών συμπεριλαμβανομένης) ενός εξαιρετικά σημαντικού
εγγράφου, που τόνιζε τους ακατάλυτους δεσμούς Ελλήνων Χριστιανών
Ορθόδοξων και Ελλήνων Εβραίων και ζητούσε να σταματήσουν οι διώξεις των
Εβραίων. Πρόκειται για μια ενέργεια που δεν αποτολμήθηκε σε καμιά άλλη
κατεχόμενη χώρα[5]!
Πρωτοπόρος στην Αντίσταση και τη Θυσία η Θεσσαλονίκη
Πρωτοπόρος στην Αντίσταση και τη Θυσία η Θεσσαλονίκη
Η Θεσσαλονίκη γίνεται η πρώτη μεγάλη ελληνική πόλη που πέφτει στα χέρια του Άξονα, η οποία και θα παραμείνει υπό γερμανική κατοχή 42 ολόκληρους μήνες. Έχει επίσης το θλιβερό προνόμιο να είναι η
μόνη πόλη, που αν και υπό αποκλειστική γερμανική κατοχή, εντούτοις
ιστορικά της κτίρια επιτάσσονται για να στεγάσουν ιταλικές και
βουλγαρικές υπηρεσίες, σηματοδοτώντας έτσι την αρμονική
συνεργασία Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων στην καταπίεση και την
καταλήστευση του λαού της Βόρειας Ελλάδας. Είναι όμως και η πόλη όπου,
στις 15 Μαΐου 1941, ιδρύεται η «Ελευθερία», η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση στην Ευρώπη!
Και έως το τέλος της Κατοχής, η νεολαία και ο λαός της Θεσσαλονίκης
πρωτοστατούν στην Εθνική Αντίσταση, κρατώντας ψηλά τη σημαία της
Ελευθερίας, της Εθνικής Ανεξαρτησίας και των ιδεωδών του ανθρωπισμού.
Η Θεσσαλονίκη είναι η πόλη που η γερμανική κατοχική τρομοκρατία παίρνει πρωτοφανείς διαστάσεις με πολλές δεκάδες χιλιάδες νεκρούς από πείνα, βασανιστήρια, ασθένειες, εκτελέσεις, καταναγκαστική εργασία. Είναι η πόλη του σχεδόν ολοκληρωτικού αφανισμού του εβραϊκού στοιχείου,
που επί αιώνες συμβίωνε αρμονικά με τους Χριστιανούς και τους άλλους
κατοίκους της νύφης του Θερμαϊκού: από τους 46.019 Έλληνες Εβραίους της
Θεσσαλονίκης γύρισαν πίσω από τα ναζιστικά κρεματόρια μόλις 1950 (4%)[6]!
Το κολαστήριο του ναζιστικού στρατοπέδου Παύλου Μελά, το Επταπύργιο, τα
Διαβατά, η πλατεία Ελευθερίας, το κατεστραμμένο εβραϊκό νεκροταφείο
είναι μερικοί μόνο τόποι που συμβολίζουν το ανείπωτο δράμα του ελληνικού
λαού κατά την Κατοχή.
Η Θεσσαλονίκη θα ελευθερωθεί από τον ΕΛΑΣ στις 30 Οκτωβρίου 1944
και θα παραμείνει υπό τον έλεγχο του ΕΑΜ μέχρι τα μέσα Φλεβάρη 1945,
συνιστώντας ένα πρωτοποριακό εγχείρημα ελευθερίας, ισότητας και
δημοκρατίας.
Δικαιότατα η Θεσσαλονίκη είναι το 90ο επίσημα αναγνωρισμένο Ολοκαύτωμα της χώρας και ο μόνος μεγάλος δήμος της χώρας, που περιλαμβάνεται στον μακρύ κατάλογο, των μαρτυρικών πόλεων και χωριών της Ελλάδας, δίπλα
στα Καλάβρυτα, τη Βιάννο, το Κομμένο, την Κλεισούρα, το Δίστομο, το
Μεσόβουνο και τους Πύργους, τα Κερδύλλια και τον Χορτιάτη. Όμως η
προσπάθεια επίσημης αναγνώρισης του μαρτυρικού χαρακτήρα της
Θεσσαλονίκης έγινε πολύ καθυστερημένα, λόγω της
αδράνειας αλλά και των αντιστάσεων μερίδας του πολιτικού και κοινωνικού
κατεστημένου της πόλης. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι μόλις πριν δύο
χρόνια αποκαθηλώθηκαν τα πορτραίτα των κατοχικών δημάρχων Κ. Μερκουρίου
και Γ. Σερεμέτη από την αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου της πόλης[7]. Όμως ακόμη και σήμερα, πολλοί δρόμοι φέρουν ονόματα συνεργατών των Γερμανών και πρέπει άμεσα αυτό να αλλάξει.
75 χρόνια μετά: αγώνας για Μνήμη και Δικαιοσύνη!
75 χρόνια μετά: αγώνας για Μνήμη και Δικαιοσύνη!
Εβδομήντα πέντε χρόνια μετά τις μαύρες εκείνες ημέρες της γερμανικής εισβολής είναι ώρα να κάνουμε έναν απολογισμό: η Ελλάδα πάλεψε, όσο καμιά άλλη χώρα, για την εθνική της ανεξαρτησία και την απόκρουση του φασισμού και του ναζισμού:
στα βουνά της Ηπείρου και της Αλβανίας, στα Οχυρά, στη Μάχη της Κρήτης,
αλλά και στο έπος της Εθνικής μας Αντίστασης. Κατέβαλλε δε βαρύτατο φόρο αίματος
γι’ αυτή της την υπερήφανη στάση, ληστεύθηκε, λεηλατήθηκε όσο καμιά
άλλη και εν τέλει καταστράφηκε ολοσχερώς από τα γερμανικά, ιδίως,
στρατεύματα Κατοχής. Όμως είναι η χώρα που δεν έλαβε αποζημιώσεις και επανορθώσεις (παρά μόνο μηδαμινά ποσά), ενώ παράλληλα είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο, που υποχρεώθηκε να σταματήσει τις διώξεις και να κλείσει το Γραφείο Εγκληματιών Πολέμου[8]!
Η απόδοση δικαιοσύνης στον ηρωικό ελληνικό λαό αποτελεί αίτημα περισσότερο επίκαιρο από ποτέ. Αίτημα λαϊκό, δημοκρατικό, αντιφασιστικό, ενάντια στους νεοϊμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς. Αλλά και ζήτημα εθνικής ανεξαρτησίας και χειραφέτησης από τους ξένους δυνάστες.
Πρώτο βήμα: η επίδοση ρηματικής διακοίνωσης στη γερμανική κυβέρνηση για το σύνολο του ζητήματος των γερμανικών οφειλών, με βάση τα αξιόλογα πορίσματα ΓΛΚ και ΝΣΚ και τις πρόσθετες έγκυρες επεξεργασίες. Παράλληλα, πρέπει να ανοίξει ξανά το Γραφείο Εγκληματιών Πολέμου,
σε μία κορυφαία σε συμβολισμό κίνηση για την διαλεύκανση και καταδίκη
των ναζιστικών εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Να απομακρυνθούν επίσης
από παντού, από τη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα, την Κάνδανο και πολλές
περιοχές της Ελλάδας, πινακίδες, σύμβολα και μνημεία, που τιμούν
συνεργάτες των κατοχικών δυνάμεων – απομεινάρια του μετεμφυλιακού
κράτους - και στη θέση τους να τιμηθούν οι ήρωες και οι μάρτυρές μας.
Αλλά και να μπει λουκέτο στο «Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας»,
το «Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον» και την «Ελληνογερμανική
Συνέλευση», που, υπό το πρόσχημα μιας ψευδεπίγραφης, χωρίς
Δικαιοσύνη και Αποζημίωση, «συμφιλίωσης», αποτελούν το Δούρειο Ίππο της
Γερμανίας για την περαιτέρω λεηλασία του εθνικού μας πλούτου, τον
εκμαυλισμό συνειδήσεων και την άλωση, ιδίως, των μαρτυρικών τόπων.
Η κυβέρνηση και η Βουλή θα πράξουν, επιτέλους, το χρέος τους απέναντι στον λαό και το έθνος; Αγωνιζόμαστε κι αισιοδοξούμε!
Παραπομπές:
[1] Buchner Α. Der deutsche Griechenlandfeldzug. Χαϊδελβέργη 1957, σελ. 65.
[2] Γλέζος Μ. Εθνική Αντίσταση 1940-1945 (τόμος Α’). Εκδόσεις Στοχαστής, Αθήνα 2006.
[3]
Δρουμπούκη ΑΜ & Χανδρινός Ι. Η Γερμανοκρατούμενη Θεσσαλονίκη στο: Η
Θεσσαλονίκη κατά τη γερμανική κατοχή – συλλογή φωτογραφιών Βύρωνα
Μήτου. Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα 2014.
[4] Μενεξιάδης Α. Η συστηματική εξόντωση άρχισε από τη Θεσσαλονίκη. Καθημερινή, 7.11.2010 (http://www.kathimerini.gr/410132/article/epikairothta/ellada/h-systhmati...).
[5] Ιστοσελίδα της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης (http://www.jct.gr/holocaust.php).
[6] Ιστοσελίδα της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης (http://www.jct.gr/holocaust.php).
[7]
Με ενέργειες της Δημοτικής Παράταξης «Θεσσαλονίκη Ανοιχτή Πόλη»,
επικεφαλής της οποίας είναι ο σημερινός Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής
Επιτροπής Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών Τριαντάφυλλος Μηταφίδης.
[8]
Στο πλαίσιο της επαίσχυντης συμφωνίας της κυβέρνησης Κωνσταντίνου
Καραμανλή με την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας για την
απελευθέρωση του Μαξ Μέρτεν, του σφαγέα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, το
1959 θεσπίστηκαν ο νόμος 4933 και το νομοθετικό διάταγμα 4016.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου